Martensit zaten plaka -levha- şeklinde oluşur. Küresel taneli yapı dönüşüm sırasında asimetrik boyutsal değişimler geçirir, yapının keskin dönüşler yaptığı yerlerde ise çok yüksek gerilim birikimleri oluşur. Eğer yapının dönüşümü belli bir noktada tıkanırsa sonuçta gerilim bir şekilde boşalacaktır, bu da tane yapısının metalik bağ gücünü aştığı anda o bölgede mikroskobik ayrılmalar olacaktır. İstersen şöyle bir deney yapalım: yay çeliği veya düz karbonlu 1075 gibi 10-15 milimlik bir mili ikiye böl, birbirinin aynısı olsun, sonra birinin üzerine sadece 1 milim derinliğinde filan birkaç enine çizik at tam ortada biyerlerde ve ikisini de sertleştir. Sonra iki mil parçasını düşük ısıda menevişle, mesela 175-200 derece civarı. Bunları teker teker kırılana kadar mengenede bir boru yardımıyla ortasından bük. İlginç bir şekilde sadece 1 milim derinlikte bir çiziğin bile ne kadar dayanıklılığı düşürdüğünü görebilirsin, hem diğer çiziksiz milden daha önce (daha düşük açıda) kırılacaktır hem de yüksek olasılıkla kırık çiziği takip edecektir...
Sonuçta gravür cizgileri belki yarım milim civarında derinlikteler ancak martensit oluşacak onlarca - yüzlerce katman plakayı bölüyor bu çizikler, mikroskobik olarak koskoca vadiler açıyorsun sonuçta... Bu yüzden genelde ısıl işlem öncesi tüm dik kenarlar yuvarlatılır, perçin delikleri pahlanır. 90 derecelik keskin kenarlar da oldukça yüksek stres kaynaklarıdır. Örneğin geçenlerde bir bıçak ustası kendi bıçaklarında tahribatlı test yapmıştı, kendi bıçaklarını kendi markası ile ısıl işlem öncesi sıcak veya soğuk damgalıyordu. Bu testlerden sonra damgalama metodunu bıraktı ve anodizasyon ile markalamaya döndü, çünkü markasının yarım milim derinliğinde olmasına rağmen tüm bıçaklar her zaman tam markanın olduğu yerden kırılıyordu. Markalamayı bıraktığında bıçağın önceki testlerinden daha fazla bükme testine dayandığını gözlemişti... Bu olayı bladeforums'dan hatırlıyorum ama bahsi geçen konuyu bulamadım. Eğer bulabilirsem koyarım buraya linki...