Ham maden nasıl bulunurdu ?

[Ş.Kaan Eren]

Merhaba ustalar ve arakdaşlar.
Hep merak ettiğim bir konu vardı. Aklıma gelmişken sormak istiyorum. Eskiden yani çok eskiden demir madenini nasıl buluorlardı. Bir demircilik olayı var silah ve tarım aletleri için üretim var. Daha ilerki zamanlarda çelik üretimi doğuyor. Ve hepsi ile ilgili azda olsa arkeoljik araştirmalar var. Ama o zamanlar demir ve çelik üretebilmek için gerekli hammadeyi nasıl buluyorladı ?

[ratbertovich]

Bronz çağının hemen ardından yapılmış demir aletler konusunda ilginç anekdotlar var: genç firavun Tutankamonun göğsünde taşıdığı bir demir bıçağı varmış ve bıçak "gök metali" olarak adlandırılırmış.

Uzun bir zaman bu ad eski Mısırlıların gök nesnelerini tanrılaştırmasına bağlanmış. Sonradan, gökten düşen taşlarla ilgili Mısır kayıtları sonucunda meraklanarak bıçak metalini kimyasal analize almışlar. Tahmin edeceğiniz üzere, piramitleri yapan uzaylıların, Tutankamon'a dünyada bulunmayan bir metalden bir bıçak hediye ettiği ortaya çıkmış  .

Yok, yok ... Tutankamon'un bıçağının demirinin bir meteor'dan geldiğini tespit etmişler. Yani, metal gerçekten "gök metal"i imiş.

Diğer bir meteor, Eskimoların yüz yıllarca yontup yontup kullandığı ve 1800'lerin sonunda Amerikan donanması tarafından New York'a Tabiat Tarihi Müzesine getirilen Grönland meteoru. "Yüzyıllarca yontup yontup kullandığı" denince Eskimolar materyali idareli kullanıyorlarmış sanılmasın, müzeye götürülen hali 30 ton.

Bunlar dışında, demir doğada neredeyse hiç demir halinde bulunmuyor, çeşitli pas formlarında (magnetit, hematit) oksitlenmiş olarak bulunuyor. Bu formlardan eritme ya da indirgeme ile demir ayrılıyor.

Bronz çağı öncesi çok kısa süren bakır çağında insanoğlu taşları ısıttığında içlerinden metal çıkarabileceğini öğrenmiş. Tahmin edeceğiniz üzere bu bilgi yayılınca herkes her taşın içinden metal çıkartmayı denemiş. Bronz Çağının bin yıl ardından Demir Çağının başlayabilmesinin nedeni demir için erime sıcaklığının bakırdan çok yüksek olması ve açık ateşte gerçekleşemiyor olması. Denemişler ama metali çıkartamamışlar. Bilahare yüksek sıcaklık ocaklarında demirin de üstesinden gelmişler. Son iki haftanın bomba aktiviteleri de bu mirasın yad edilmesi.

[deserteagle]

...
Son iki haftanın bomba aktiviteleri de bu mirasın yad edilmesi.

Devamı da var. 

[emrekipmen]

...
Son iki haftanın bomba aktiviteleri de bu mirasın yad edilmesi.

Devamı da var. 

Eylem, kim tutar seni be yaw  Bu arada bir tane yarım yumurta isterim ama eğer elinde fazla olursa, harbiden, dövelim bir ne çıkıyormuş bu süpriz yumurtadan bir bakalım 

[deserteagle]

Yok yok, devamı derken kendimi kastetmedim. Tavukpazarı bu aralar çok pota satıyor diye biliyorum. Bunlardan iyi sonuçlar çıkacağına eminim.

Bahsi geçmişken istersen sana yine bir tane gönderebilirim. A2 sana uyar mı?

---- o ----

Demir ararken doğal yada yapay mıknatıslardan faydalanılmış olabilir.

Ticaret de çok iyi bir tedarik yöntemi olarak önemini korumuştur. Uluburun batığında 10 ton bakır ve 1 ton da kalay külçenin bulunduğu düşünülürse sonraki yüzyıllarda da demirin deniz aşırı ülkelere satılmış olması çok normal.

[emrekipmen]

Yok yok, devamı derken kendimi kastetmedim. Tavukpazarı bu aralar çok pota satıyor diye biliyorum. Bunlardan iyi sonuçlar çıkacağına eminim.

Bahsi geçmişken istersen sana yine bir tane gönderebilirim. A2 sana uyar mı?

---- o ----

Demir ararken doğal yada yapay mıknatıslardan faydalanılmış olabilir.

Ticaret de çok iyi bir tedarik yöntemi olarak önemini korumuştur. Uluburun batığında 10 ton bakır ve 1 ton da kalay külçenin bulunduğu düşünülürse sonraki yüzyıllarda da demirin deniz aşırı ülkelere satılmış olması çok normal.

Eylem, sanırım bikaç tane A4 alacağım, daha doğrusu alıyorum  Herkes deniyor, ben de belki bir ara ateşlerim benim pota fırınını. Hoş pota çeliği yapmak dövmedikten sonra pek anlamlı değil, ona zaman bulabileceğim çok şüpheli, yine de en azından benim fırını bir test etmek istedim... Çok sağolasın ustam, sen hakkını savdın, boynumuz bükük sana karşı, hiç sektirmeden yollayıverdin etkinliğe 

[Ş.Kaan Eren]

Cevaplar için teşekkürler. Özellikle Ferhat arkadaşa. Doğadan bu tip malzeme bulmak için nasıl bir arama yapmamız lazım. Doğa yürüyüşleri yapmayı seven biriyim. Etrafata ne şekilde emareler aramalıyım. Nasıl bakmalıyım. nerelere bakmalıyım...... gibi tomarla soru var aklımda. Bulduklarım  değerlendirilme limitleri içindemi. Kullanılabilirlik şartları neler. ..........Falan filan.... Bunlarla ilgili elinde döküman olan varsa ve paylaşırsa sevinirim. Ve lütfen unutmayın. Ben metalurjiden anlamam. Bir bilgisayar programcısı olan ferhat arkadaşım anlıyacaktır. Programcılıkta bir tabir vardır. " En Aptal Son Kullanıcı" nın anlayacağı şekilde olmalı...

[deserteagle]

Ehehehe en aptal kullanıcı durumunda yanınızda işi bilen biri olsun demek gerekirdi tabiii.

Ama o kadar da b.kunu çıkarmayıp kendi vereceğim yanıtı yazayım.

1. MTA'nın il-maden haritalarına bakmalı. Açıkta demir çıkan bir yer varsa oraya gitmeli.
(Bkz.: http://www.mta.gov.tr/v1.0/index.php?id=il_maden_haritalari&m=5 )

Bu da Muğla'nın haritası: http://www.mta.gov.tr/v1.0/turkiye_maden/il_maden/pdf_2010/mugla.pdf

Haritaya bakılırsa Bafa gölünün oralar dışında pek demir yok Muğla'da. Yine de şansınızı deneyebilirsiniz. Bu da 2. madde...

2. Şansınızı denemek için biraz poşet ve kocaman mıknatıs alıp kumu bol özellikle koyu renk kumları olan dere deniz kıyılarına gidebilirsiniz. Kumlar arasında mıknatısa yapışan tane var mı diye bakmak faydalı olabilir.

Emre, senin orada da zımpara taşı varmış! Bir bakın bence.

[ratbertovich]

Programcılıkta bir tabir vardır. " En Aptal Son Kullanıcı" nın anlayacağı şekilde olmalı...

Estağfurullah, müşteri velinimetimiz. "Son kullanıcı" modunda demir madeni nasıl bulunur tarafını araştırdım, pek birşey bulamadım (başta WoW olmak üzere çeşitli bilgisayar oyunlarında demir madeni bulmak konusunda o kadar çok sonuç var ki, Google sonuçları pek işe yarar durumda değil).

Eylem hocamın söylediği mıknatısla gezme olayı oksitler için geçerli midir bilemiyorum.

Sanırım en temizi hematit, magnetit örnekleri bulup onlarla aşina olmak. Hematit (demir oksit - Fe₂O₃) nispeten daha kolay bulunabilir: pas rengi doğada kolaylıkla ayırt edilebilen bir renk, görsel olarak toprak üstü hematiti bulmak mümkün olabilir. Bulunan her pas rengi taşın hematit olmayacağı düşünüldüğünde bir de geçerli test yöntemi de bulmak lazım ama.

Magnetit (demir oksit - Fe₃O₄) normalde nadiren toprak üstü bulunan bir materyal, "aptal altını" denilen piritle (demir sülfür - FeS₂) birlikte bulunuyor. "Normalde"nin istisnası şudur: kıtaların kayması nedeniyle toprak üstüne çıktığı yerler var, bunlarda tahmin edeceğiniz üzere kıta sahanlığında bulunuyor (deniz altında ya da kumsalda). Deniz kenarında kara (=siyah/füme) kumsal gördüğünüzde büyük ihtimalle magnetit yatağı üzerindesinizdir.

Hurdacı sitelerinde yatak bulma ihtimali daha yüksek tabii... 

[ratbertovich]

Mıknatıs demir oksitlerde de işe yarıyorsa, pusulayla gezmek yararlı olabilir. Pusulanın demir yatağı üzerinde gözle
görülür şekilde sapması beklenir.

[Ş.Kaan Eren]

Detaylı Bilgi için çok teşekkürler.

[ogün-sinan]

Bizim Foça'da çok ta güzel bulunur bu cevherler Demir çelik fabrikalarının bahçesinde tepecikler halinde mevcut
Devamlı hurdadan üretim yapıldığı için senelerdirde aynı şekilde duruyor bu tepeler.Gidip bir çuval istesemmi?

[ferroburak]

Konudışı:
Eylem ustam ikinci dımışki yumurtası boyut olarak ustura olmaya müsait anladığım kadarıyla 

Konu içi: Demir oksit doğada yüzeyde sıkça görülüyor bunu muhtemelen önce taş halinde değerlendirip sonra ateşte işlemeye yönelmişlerdir(tunç vs. alaşımlardan esinlenerek).

[sefaçabuk]

Konudışı:
Eylem ustam ikinci dımışki yumurtası boyut olarak ustura olmaya müsait anladığım kadarıyla 

bir başka şey var ustura olan Pek yakında .