pota fırını

[emrekipmen]

Bu gün brülör ile ilgili kararlarımdan sonra dikey ocağı ısıtma işine bir ara verdim (günde bir çok kere yavaş hızlarla ısıtıyordum - en son 780 dereceye geldik), bu arada pota fırınıma biraz ilgi göstermemin zamanı geldi...

Kendileri 50 cm boyda, 35 cm çapta, 4 milim sacdan yapılmış güzel bir LPG tankı. Hurdacıdan 15 liraya aldım.

Bu arada kötü haber, fotograf makinesinin netlik ayarı bozulmuş, sanırım atölyede her türlü tozun, debdebenin arasında durmak iyi gelmiyor makinelere

Pota fırını 3 kademeli, birbirine kenetlenebilir olacak. Önce tepe kısmını kestim. Ancak benim küçük spiralle 1 saat filan sürdü kesmek.


Sonra da dip tarafı kestim


16 cantim çaplı bir PVC boru aldım. Resimde yatay ocağın da aynı iç çapa sahip olacağını görüyorsunuz:


Bu resimden pota fırınının ne kadar ciddi bir yalıtıma sahip olacağı görülüyor.


Fırın orta bölümünü düz bir tablanın üstüne koydum (malum kalıp alacağız)
Fırının yan tarafına brülö girişi boyutunda (5.2 cm çap - 2 parmak) bir boru koydum. İç tarafa 7.5 santim battaniye serdim. Tam ortalayacak şekilde PVC boruyu yerleştirdim.


Burada brülörün konik giriş kısmının nasıl negatifini kalıpladığım görülebilir (netlik ayarı burada saçmalamaya başladı).


Sonra da fırının iç duvarlarını Hycast-95 ürünü ile döktüm.



Kötü haber Sefa usta, sanırım hiç refrakter çimento veya seramik battaniye artmayacak  . Umduğumdan çok daha fazla malzeme gitti pota fırınına...
Hatta tepe ve dip kısmına yetmeyebilir. Bunun için Alt tarafa Hycast 85 doldurmayı düşünüyorum, kapağa ise kalan 95'i.
Hatta bir miktar yatay ocak için getirtmem bile gerekebilir 

[sefaçabuk]

  boşver , önce sen şu işleri bitir biz nasıl olsa hallederiz.

[emrekipmen]

Sonunda fırının üst kapağını nasıl yapacağıma karar verdim. Son derece yüksek ısılara çıkacak olan bir bölüm bu, bu yüzden ciddi bir izolasyon gerekiyordu.

Yaklaşık 10 - 12 santim kadar yükseklikte ana izolasyon malzemem olan seramik yününü doldurdum. Bu tip bölümlerde daha önceki işlerinizden artan parçaları iyice didikleyip dolgu olarak kullanabiliyorsunuz ki, garip biçimli, hiçbir işe yaramayacak parçalar için en güzel kullanım alanı...

Refrakter çimentonun tutunabilmesi için bu sermik yünün üstüne yine çivilerden bir ağ ördüm...




Fırının taban kısmına ise T profillerden 4 parça kaynakladım ayak niyetine



Üst tarafın refrakterini döktüm ve 3 saat kadar sonra tam olarak donmadan ortadaki boruyu çıkardım. Boru 2 1/2 parmak çapındaydı. Ancak gazların daha rahat çıkabilmesi için deliğin iç tarafını biraz daha genişlettim..



Sonra taban kısmına bolca seramik yün doldurdum. Üstüne kalan refrakteri döktüm ancak maalesef refrakter yetmedi  :'( .

Yarın bir torba daha sipariş edeceğim mecburen. Tahminim pazaresi - salı inşallah siparişim gelirse bu fırını bitireceğim. Aslında pratikte bitti, sadece tabanda 1-2 santimlik bir dolgu eksik. Bir de pota sehpası yapmam gerek...

[sefaçabuk]

kolay gelsin, iyi gidiyor ( doğrusunu söylemek gerekirse kırk yıl düşünsem aklıma çivinin böyle kullanılacağı gelmezdi  )

[gökhan bakla]

emre, nasıl bir pota kullanacaksın ve kullanacağın potanın ölçüleri nedir,? bir potadan nekadar çelik elde etmeyi umuyorsun.

sanki biraz dar gibi geldi ama bunun bir oranı falan varmıdır.? yani fırının iç çapı 20cm ise 10 cm'lik bir pota olmalı falan gibi. sonuçta ateş bunun etrafından verimli bir şekilde dolaşmak zorunda...

[emrekipmen]

Gökhan, dünyada wootz üreten diğer ustaları baz alarak yapıyorum fırınımı, yaklaşık 3 yıldır da sürekli konu hakkında okuyorum, merak etme . İç çap 16 santim, potalar ise 10 santim civarında.


Dikkat edersen bu işleyen wootz fırınında da iki yanda 2-3 santim kadar bırakılmış...

[emrekipmen]

Genelde A6 normunda silikon grafit potalar kullanılıyor. Ancak şimdilik ben potanın tanesine 70 dolar bayılmadan kendi potamı ateş tuğlası ufalanmışı, şamot, kaolin, bentonit, vermikülit, refrakter harç ve saman gibi materyalleri kullanarak yapmayı umuyorum. Çok fazla deney yürütmem gerekecek ama umutluyum... http://www.progresstool.com/pd_clay_bonded_graphite_crucible_with_lip_-_a6.cfm A6 potaların dış çapı 130mm. Yani 1.5 santim yanlarda boşluk kalıyor. Kalan boşluğun alanı 8*8*pi - 6.5*6.5*pi = 68.3 cm² .
Propan giriş çapı 2": alan 2.54*2.54*pi = 20.3 cm². Bu durumda 48 cm² yanan propanın genişleme alanı. Bu kadar alanın yeterli olacağını sanıyorum. Üstelik bence potanın altında gazın biraz sıkışarak tamamen yanmasını teşvik etmenin potanın altında tüksek sıcaklıklara çıkan bir yanma kabini yaratmasını sağlayacağını düşünüyorum. Aksi takdirde eğer pota ile fırın çeperleri arasında fazla mesafe bıraksaydım tam yanmamış gaz hızla yükselip fırının üst bölgelerinde tam yanmaya başlayacaktı bu yüzden pota bölgesinin erime ısılarına çıkması çok uzun zaman alacaktı...

Tabii hiç deneyimim olmadığı için bunların hepsi teorik hipotezler. Deneyip göreceğiz bakalım. Ancak fırın yapmak oldukça maliyetsiz bir iş olduğundan eğer haklıysan yeni birini bu fırının iç duvarını kırıp biraz daha geniş refrakter kalıplamam fazla bir külfet değil benim gözümde... Bakalım nasıl olacak. Kiltaştan refrakter sipariş ettim, ellerinde benim kullandığım refrakterlerden yokmuş, ama fırının en altında sadece eksiğim olduğundan çok da önemli değil, 1500 üzeri çalışabilecek ne tür refrakter varsa elinizde onu yollayıverin dedim. Cevap vermelerini bekliyorum...

[deserteagle]

Porselen pota yapımında faydalı bir nesne midir? Yapalım desek yapabilir miyiz? Yada toprak kap, saksı?

[emrekipmen]

Açıkçası pota yapımında en çok kullanılan şey (eski dönemlerde) şamot, grog (pişmiş şamotun ufalanmış hali), talaş, pirinç kepeği, odun kömürü tozu. Bunlar belli oranlarda karıştırılıp sıkıştırılarak kalıplanır imiş. http://forums.swordforum.com/showthread.php?t=75630&highlight=decanni+crucible buradaki tartışmalar çok ilginç. Açıkçası Ann Feuerbach'ın dediğine göre pota ön fırınlama yapılmadan deri esnekliğinde iken çelik yüküyle birlikte eritmeye sokulurmuş. Ancak bu da ciddi sorunları nasıl aşacağımızı belirtmiyor. Örneğin seramik malzeme kuvars dönüşümü sırasında %33 kadar küçülme yapar, içinde hala çelik yüklü iken bu çekme sırasında nasıl çatlamasını engelliyorlardı hala bir soru işareti. Dünyada halen eski yöntemlerle seramik pota ile düzgün sonuç alabilen pek yok. Sadece Rusya'dan Vasili başarılı olmuş: http://uk.babelfish.yahoo.com/translate_url?doit=done&tt=url&intl=1&fr=bf-home&trurl=http://playground.sun.com/~vasya/Bulat.html&lp=ru_en&btnTrUrl=Translate
Ben de bu yöntemi denemeyi düşünüyorum.... Ancak ilk deneyimlerimi silikon-grafit potalarla yapmaya karar verdim. Zaten hakim olmadığım bir teknikte daha pota yapmayla uğraşırsam arpa yolu kadar yol alamayacağım. A5 (12 -11 santim dışçap) grafit potalar yaklaşık 35 euro civarında imiş... Silisyumkarbür SiC potaların yanına yaklaşılmıyor pahalılıklarından. İlk birkaç yumurtamı A5 pota ile deneyeyim, başarılı olduktan sonra pota yapımı üzerinde kafa yormaya başlayacağım...

[emrekipmen]

Yeni refrakterimi beklerken fırının kapak kısmına kulplar koymaya karar verdim. Ancak kulpları taktıktan sonra fark ettim ki 1400 derecelerde fırın sıcakken güvenle kapağı kaldırmak için kapak fazla ağırdı... Bundan dolayı büyükçe bir menteşeyi dikine kaynakladım ve kapağın kayarken destek alması için elimdeki hurda parçalardan bir üçgen kaynakladım. Şu anda tek elimle ve fırına güvenli uzaklıktan kapağı kaydırabiliyorum. Gerçekten şimdiki eklentiden çok memnunum...
Brülör nozulunun fırının dışında sabitlenmesi için 3"lik bir boru parçası kaynakladım ve 5 milimlik siyah civatalar için 120  derece aralıkta pafta çektim. İki parmağımla veya bir kerpetenle bile rahatlıkla brülörü sabitleyebiliyorum ...




İstenirse kapak rahatlıkla çıkarılıp taşınabiliyor...

[deserteagle]

...
http://www.progresstool.com/pd_clay_bonded_graphite_crucible_with_lip_-_a6.cfm
...

Bu gün Tavukpazarı'nda (Çemberlitaş tarafı) kuyumcu malzemeleri satan bir mekana girdim. Yine bu A serisinden potalar gördüm. A1 olan 11Euro idi. İstanbul'daki fiyatlar sitedekilerden daha iyi gibi. Sitede aynısı için 29.5 Dolar diyor.

Bu tipte de pota var. Ancak bunlar gördüğüm kadarıyla elektrikli fırınlarda kullanılıyor.
Bkz.: http://www.progresstool.com/pd_graphite_crucible_saturn_ii_-_2_kg.cfm

[deserteagle]

Kapağı açıkken de fırın yeteri kadar dengeli di mi? 

[emrekipmen]

...
http://www.progresstool.com/pd_clay_bonded_graphite_crucible_with_lip_-_a6.cfm
...

Bu gün Tavukpazarı'nda (Çemberlitaş tarafı) kuyumcu malzemeleri satan bir mekana girdim. Yine bu A serisinden potalar gördüm. A1 olan 11Euro idi. İstanbul'daki fiyatlar sitedekilerden daha iyi gibi. Sitede aynısı için 29.5 Dolar diyor.

Bu tipte de pota var. Ancak bunlar gördüğüm kadarıyla elektrikli fırınlarda kullanılıyor.
Bkz.: http://www.progresstool.com/pd_graphite_crucible_saturn_ii_-_2_kg.cfm

A4 veya 5 in (4-5 kilo bakır demek) altında çalışmak çok etkin olmaz. Bunun dışında başka burada konuşmadığımız etkenler var.
Pota (wootz) çeliğinin sonuç halindeki desenler hiç de öyle kendiliğinden olan birşey değil, bu desenlerin kontrolü külçenin boyutu ile birebir ilgili. 5e bir 10a bir kalınlık oranları üzerine çok duruluyor. Yani 10 santim kalınlıkta bir külçenin 5 milime inmesi 20'de bir kalınlık düşüşüdür, bunun üstündeki desenlerin (harelerin) sekli, boyutu ve düzeni öncelikle arada yüzlerce kere yapılmış ısıl döngülerle ve külçenin biçimindeki son hal ile yakından ilişkili. Bu yüzden herhangi bir pota ile başlayıp geleneksel harelere yaklaşmak pek olası değil.
İkinci sorun donmuş çeliğin potaya zarar vermeden çıkarılabilmesi. Bu iş için A tipi potalar uygun. Diğerleri genelde tek kullanımlık olabilir, A tipi grafit potalardan eğer şansınız yaver giderse 5-8 yumurta elde edilebiliyormuş, Silisyum Karbür SiC potalardan ise çok daha fazla verim alınıyor (aslında belki maliyetli olsa da uzun soluklu çok daha ekonomik olabilir))...

A6'nın fiyatını sordum şuraya: "http://www.ada-metal.com/index_t.html". Ellerinde silikon grafit A5 ve A6 pota varmış.Fiyat olarak yaklaşık 30-35 euro fiyat çıkardılar. A1'i sormadım (aslında belki balçak vs. dökümleri için ideal olabilir A1).  Maddi durumum biraz düzelsin bir-iki tane grafit pota alacağım...
Merak etmeyin fırının dengesi yerinde 

[deserteagle]

Potalar sana lazım diye mekanı keşfetmişken sordum ama senin ilgilendiğim boy hangisi emin olmadığımdan A1'i sormuş bulundum.

[emrekipmen]

Potalar sana lazım diye mekanı keşfetmişken sordum ama senin ilgilendiğim boy hangisi emin olmadığımdan A1'i sormuş bulundum.

Sağolasın, Vallahi eğer yine yolun düşerse bir öğrenebilir misin A5 ve A6'nın fiyatlarını???

[emrekipmen]

Bugün taban da kurudu (bu arada kiltaş elindeki en ucuz refrakteri yollamış, hycast'ın en düşük versiyonu, 1300 derece dayanımlı, umarım taban bu ısıyı geçmez...).
Bölümler arasına conta niyetine ince seramik fiber tabakalar yapıştırdım şamot ile. Bitmiş hali:






Hadi bakalım neye benzedi fırın bulun 
İşte ipucu:

[Metin Sakin]

Vallahi harika olmuş
Konuşuyo mu?