Çelik kompozisyonu

[drezin]

Elimdeki çeliğin kimyasal kompozisyonuna ulaştım. bu değerlere göre bu çeliği yorumlayabilirseniz memnun olurum. örneğin ck67 ve ck75 çeliğine kıyasla kalitesi nasıldır? ayrıca ne tür bıçaklar için uygundur. şimdiden teşekkürler.

c= 0,60/0,82
si=0,13/0,60
mn=0,65/1,25
p(max)=0,030
s(max)=0,008/0,030
cr=0,15 max
Al(max)=0,004
v(max)=0,030
n(max)=0,010

Maksimum artık elementler
mo=0,02
Ni=0,10
CU=0,15
SN=0,030
sb=0,020
Ti=0,025
Nb=0,01
CU&10sn= 0,35
Diğerleri=0,35(cr+mo+ni+cu+v)

Ayrıca böyle bir çeliğin ışıl işlemi ve menevişlemesi nasıl yapılmalıdır?

[emrekipmen]

Sizin verdiğiniz değerleri nereden aldınız?
Değerlerin minimum ve maksimum değerleri arasında fazla fark var. Yani düz karbon çeliği olarak 1060 (CK60) ile 1080 arasında farklı bir sürü çelik bu kompozisyonlarda olabilir...

[deserteagle]

Karbona bakarak 1070/Ck67 diyeceğim ama diğerlerine de bakınca daha farklı bir çelik var mı bilemeyeceğim.

[sefaçabuk]

Yok diğerleri yalın karbon çelik değerlerine yakın, Emre Ustaya katılıyorum karbon aralığı çok geniş, bu durumda ben olsam 1070 gibi değerlendirirdim.

[emrekipmen]

Manganez'i de çok geniş tutmuşlar. %1.25 olsa derin sertleşir diyeceğim, ama 0.65 olunca bu sefer de bir miktar sığ sertleşecek. Çok çeşitli çelik tiplerinin teknik dokümanlarını toplamıştım, ancak hiç bir dökümanda bu kadar fazla farklı minimum maksimum değeri bir arada görmedim...
Bir örnek olarak erdemir'in kataloguna bakınız: http://www.erdemir.com.tr/images/urun_hizmetler/Katalog_2007_TR.pdf
Sayfa 78'de karbon çelikleri verilmiş. Maksimum mangan düzeyi % 0.90'larda.
Yine de elinizdeki çelik sonuçta verdiğiniz aralıkların neresinde olursa olsun bıçakçılıkta gönül rahatlığı ile kullanılabilir. Ancak ısıl işleminde değişik derecelerde su verme denemeleri yapılmalı, verdiğiniz bu aralıklarda su verme ısısı 800 derecelerden 740 derecelere kadar oynar... En iyisi 800'den başlayarak her on derece için bir test parçası hazırlanır, 800'de biri, 790'de diğeri ... 740'da sonuncusu şeklinde su verilir. Sonra hepsi kırılarak tane yapısı ve sertleşip sertleşmedği kontrol edilir. İyi sertleşmiş en ince taneli parçanın su verme ısısı geçerli olur bundan sonra...

[sefaçabuk]

Değerlerin bu kadar ( özellikle karbon) oynaması saçma bir durum olmuş aslında. Bence böyle bir üretim aralığı olan yöntemde karbon oranının bunlardan çok daha fazla ( ya da az) çıkma olasılığı olabilirmiş gibi geliyor

[drezin]

değerli yorumlarınız için teşekkür ederim. sanırım ck 67 gibi kabul edebiliriz. min max değerler sanırım üreticinin toleransları. daha az karbon değeri olacağını sanmam. çeşitli örneklerde deneme işine bakmam gerek sanırım emre. sizce ısıl işlemi yağda mı sudamı yapmalıyım? ve menevişleme nasıl olmalı?

[emrekipmen]

Bu kompozisyondaki çelik mineral yağda ya da bitkisel yağda rahatlıkla sertleşebilmeli. Asıl mesele doğru ısıyı yakalamakta. Sertleşmesi önemli değil, asıl önemli olan tane büyütmeden sertleştirmede, yani doğru ısıyı yakalamakta...

Menevişleme eğer %0.7 civarında karbon oranı varsa ve iyi sertleşmişse 200 derece civarı küçük bıçaklar için 61-60 HRC sertlik verecektir. 230 derece civarında ise 58 HRC'ye düşecektir. Bu çoğu bıçaklar için güzel bir sertlik. Bıçaklar büyüdükçe ısıyı da yükseltmek gerekecek. 260-270 derece civarında 55-56 HRC olur ki bu da çoğu büyük bıçak için iyi bir sertlik. Belli bir bıçak için en doğru menevişi şöyle bulabilirsin:  Isıl işlemden çıkar çıkmaz bıçağının büyüklüğüne göre aklına yatan bir ısıda 1 saat meneviş tavlamasına sok. 1 saat sonunda bıçağı bileyleyip "pirinç çubuk testi"ne sok bıçağı. Eğer bıçak ağzında çapaklanma oluyorsa meneviş az gelmiş olmalı. Bu durumda menevişi bir miktar daha yüksek ısıda bir saat daha devam ettir. 1 saat dolduğunda tekrar dene, eğer hala çapaklanma oluyorsa hala bıçağa verdiğin ağız açısına göre çelik aşırı serttir (ya da daha kötüsü tane büyümesi olmuştur - yani olması gereken ısıdan daha yüksek ısıda su verilmiştir ve/veya düzgün normalizasyon yapılmamıştır) Tekrar ısıyı yükselterek menevişi tekrarla. Eğer pirinç testinde ağızda yamulma oluyor da çapaklanma olmuyorsa ya meneviş çok aşırı kaçmıştır ya da su vermede çelik düzgün sertleşmemiştir...

İlk menevişi su vermeden ve bıçağın ısısı oda ısısına düştüğünde bekletmeden yapılmalıdır. Bu yüzden mutlaka meneviş fırınının su verme sırasında meneviş ısısında bekliyor olması önemlidir...

[emrekipmen]

Bu arada mutlaka 1 + 1'den toplam 2 saat meneviş yapılmalı karbon çeliklerine. Menevişte uzun tutmak çok fazla fark etmez, bir saat veya biraz daha fazla menevişte tutulabilir. Ancak arada mutlaka bıçak yine oda ısısına düşmeli ardından yine menevişe sokulmalıdır. Yani iki saatlik 230 derecedeki meneviş 1 + 1 saatlik menevişle aynı şey değildir. İlk adımda sadece martensiti menevişleyip stresini gidermiyoruz, aynı zamanda bir miktar kalıntı östeniti de martensite çeviriyoruz, ardından tekrar eden meneviş ile bu yeni oluşan martensitin de stresini azaltıyoruz. Yani 2 saat menevişlenmiş bir bıçak 1 + 1 saat menevişlenmiş bir bıçaktan daha kırılgan olacaktır...

[drezin]

parça levhanın çıkarılması oksijen kesim oldu ve levhadan bıçak şeklinin çıkarılması matkap ve spiral ile olacak. dolayısıyla normalizasyon gerekecektir. normalizasyon dereceleri kaç olmalıdır sizce?

[emrekipmen]

Taner, oksijen kaynağı olsa da olmasa da her çelik normalizasyon ister.
Normalizasyonda önemli olan önce su verme ısısının üstüne çıkıp (nerdeyse dövme dereceleri) tüm yapıyı çözmek. Yani ilk ısının yaklaşık 800 - 900 dereceler arasında biryerlerde olması yeterli. Bu noktada tane büyümesi vs olacaktır ama derdimiz tane büyüklüğü değil şu anda. 3-5 dakika kadar bu ısıda sabit tutup sonra durgun havada kendi halinde oda ısısına düşmesini bekleyin...

Sonraki aşama ise bu çözünen yapıyı rafine etmek, tane büyüklüklerini azaltmak, homojenize etmek. Bu aşamada su verme ısısına çıkıp yine 3-5 dakika o ısıda tutup havada kendi halinde soğutma yapılır.

En son aşamada manyetik noktaya kadar çıkılır ve burada bir süre bekletilip yine aynı şekilde soğutulur.

Sonuçta elinizde olabildiğince homojenize olmuş, tane büyüklükleri optimum düzeyde, gerilimsiz bir çelik kalır. Bu noktadan ısıl işlem yapılabilir. Eğer normalizasyondan sonra çelik üstünde çalışılırsa su vermeden önce yine normalize etmek gerekir, çünkü çeliğin üstündeki çalışma iç yapıda gerilimlere ve homojenitenin bozulmasına neden olur...

Su verme ısısını bilmiyorsanız da yaklaşık 780-800 dereceler civarında ikinci adımı yapmanız muhtemelen sorun yaratmayacaktır...