Selamlar,
Bu forumdan çok istifade ettim. Özellikle sahasında tecrübeli ustaların hiç üşenmeden ve kendilerine saklamadan tüm samimiyetleri ile suallere cevap vermesini çok takdir ettim. Bıçak yapımı konusunda çok tecrübeli olmasam da bende kendi hobilerimden birini burada aktarmaya çalışarak belki birilerine fikir verebilirim diye düşünüyorum. Belki koca bir koyun postu tabaklamasanız bile Avda vurulan bir tavşanın veya yolda bulduğunuz ölü bir yılanın derisini tabaklamak isteyen olabilir.
Benim küçük yaşlardan itibaren kürklere karşı çok büyük bir ilgim oldu. Ne zaman Ankara Saman pazarına gitsem tabaklanmış koyun postlarını dükkânları mutlaka ziyaret ederdim. Hatta kuzu kürkleri satın alıp kışın giydiğim montların içine dikerdim. Urfa’ya giden tanıdıklarımdan ilk istediğim Kürkçü handan bir kürk yelek olmuştur. Yaklaşık üç sene önceye kadar bu böyle devam etti. Bir gün bir arkadaşımın adak kurbanı kestirmişti bizde yardım ettik. Hayvan daha genç olunca çok güzel ve ince bir derisi vardı. Derisini ne yapacaksın deyince atacağım dedi. Bende atacağı deriyi aldım. İşte deri tabaklama macerası böyle başladı.
Burada yazacaklarımı bir ustadan veya meslek erbabından öğrenmedim. Bu bilgileri yıllar içinde internetten araştırarak ve deneyerek tecrübe edindim. O yüzden yanlışımız olursa daha tecrübeli arkadaşlar tashih edebilirler.
Öncelikle Deri tabaklama olayını sakın evinizde denemeyin. Bıçak yapmak , eğelerle matkaplarla hatta avuç taşlamalarla çalışmak neyse ama Hiçbir kadın evinde (veya balkonunda) deri tabaklanmasına katlanamaz. Bir aile faciasına neden olabilirsiniz. O yüzden huzurunuzu bozmayın ve sakın eşinizi veya annenizi ikna etmeye çalışmayın. Eğer bu işi yapacaksanız açık havada güneş alan bir yerde avda veya arazide deneyebilirsiniz.
Derinin birçok tabaklama yöntemi var günümüzde kullandığımız çoğu deri işin içine çok ağır kimyasalların girdiği yöntemlerle tabaklanıyor. Deri neredeyse bir plastiğe dönüşüyor. Bu kimyasalların başında KROM geliyor. Biz bu kimyasal tabaklamadan bahsetmeyeceğiz bununla ilgilenmiyoruz.
Eğer usta bir kasap iseniz deri hayvandan yüzülürken üzerinde yağ ve et parçacıkları kalmamasına özen gösterebilirsiniz. Fakat acemi iseniz bırakın kalsın çünkü onları yüzerken almak için mutlaka deriyi zedeleyeceksiniz .Daha sonra onları temizleyeceğiz. Deriyi yüzerken En güzel yöntem tulum çıkarmak oda biraz güç ister. Deri yüzüldükten sonra tuzlayabilirsiniz yada tuzlamadan güneşe serip kurutabilirsinizde eğer tuzlarsanız birkaç saat içinde deri suyunu bırakacak bu koku yapabilir hazırlıklı olmalısınız deri ise daha kalın ve küçük bir hale gelecektir. Tuz ile Toz kireç karışımı ile deriyi tuzlayın. Tuzlarken özellikle ayak bölümleri gibi sarkan parçaların içini unutmayın
Fleshing (etleme diye cevirsem uydurukça olurmu acaba)
Etin üzerindeki yaş ve et parçalarını almak ve üst membranı soymak işlemine verilen ad. Bunun için gavurların Fleshingknife dedikleri bir bıçak var.
http://www.youtube.com/watch?v=6kQVBzsimbE Bu bıçağı bir kütük üzerine koydukları deri üzerinde kullanıyorlar. İnternette veya youtube de Fleshing a Hide diye arayabilirsiniz. Bu bıçak sığır, geyik gibi büyükbaş derilerinde kullanışlı. Şimdilik bize çokta gerekli değil. Nasıl ki demirin ocakta dövülmeye hazır olduğu bir tav var aynı onun gibi derininde etlemeye hazır olduğu bir tav var. Yani deri tuzlanıp güneş görmeyen bir yere asıldığında kuruma aşamasında bir gün sonra falan derinin hala biraz yas ve yumuşak üzerindeki membranın ise kurumaya başladığı bir Tav var. İşte bu anda o membran ile etler yağlar kolaylıkla kazınabiliyor.Eger deri kurudu ise nemlendirerek bu sefer membranın yaş ve yumusak ama derinin kuru oldugu bir tavda yine kolayca işlem görüyor. Kazırken börek bıçağına benzer bir bıçak işinizi görür bıçağı kesme şeklinde degilde yukarıdan aşağıya kazıma şeklinde kullanacaksınız.
Bu tavı bulamazsanız saatlerce uğraşabilirsiniz. Derini üzerinde Yağ et kalmamalı en üstteki membran tabakası alınıp lifli bağ doku kalmalı ( beyaz yüzey). Kürksüz bir deri tabaklamak için ise Kaymak kireç alıp plastik bir kovada sulandırıyorsunuz deriyi her tarafı içine girecek şekilde içine koyup üzerine bir taş bırakıyorsunuz. Bir gün sonra kontrol edip deriyi havalandırın ve tekrar içine bırakın bir iki gün sonra derinin tüyünü hafifçe çekip elinize gelip gelmediğini kontrol edin. Elinize geliyor ise kireci yıkayıp bir yere asın mümkünse gerdirin ve bıçakla kazıyın. Derinin kılları kökünden çıkacak. Bu çok pis bir iş (sakın evde denemeyin) .Bu işlemden sonra kireç giderme diye bir işlem var genelde kimyasallar ile yapıyorlar ama ben yabancı kaynaklarda beyaz sirke kullandıklarını gördüm . Eski Tabakhanelerde şimdilerde ise Mısırda deri tabaklanırken Güvercin gübresi içinde bekletiyorlar çok eskiden ise köpek dışkısı falan kullanılırmış Tabakhaneye Bok yetiştirmek atasözü ise buradan geliyor. Biz bu gübrelere bulaşmayacağız.
Derinin etleme diye cevirsem uydurukça olurmu acaba işlemi bitince yıkayacağız. İşte burası gerçekten zor iş. Öncelikle çok su gerekiyor evde falan yapılacak bir iş değil. Sakın çamaşır makinasına falan atmayın. Derideki yağ ve kıllar makinayı bozar . Hanımdan da veya annenizden gizli yapmanız asla mümkün değil mutlaka kokudan anlarlar denemeyin bile. Ayrıca makinede tüyler birbirine dolanıp keçeleşiyor .Nerden biliyorsun diye sormayın En güzeli dışarıda büyük bir kova içinde hortumla akan suyun altında defalarca yıkamak. Sonra deriyi güneşte kurutmanız lazım. Yıkanmış deri gölgede veya kışın kurutulmaya çalışılırsa kokar bozulur aman dikkat. Tabaklama işlemini en güzel tüylerin tamamen kurumuş ama derinin biraz nemli ve halen biraz esnek olduğu Tavda yapılması gerekir. Tamamen tam takır bir deride çalışılmaz onu tekrar deri kısmından su püskürterek vs.. hafif nemlendirip tabaklama yapılır.
Fiziksel tabaklamaBU dışarıdan hiçbir madde kullanmadan derinin içindeki bağ dokusunun kırılması ile yapılan işlemdir. Aslında bir tabaklama değildir. Ama deri işlem sonunda tabaklanmış gibi olur. BU işlemi en mükemmel Urfa da Kürkçü handaki kürkçüler yaparlar. Bu kürkçüler doğum anında veya doğumdan hemen sonra ölmüş kuzu derilerini tabaklarlar. Bu bulabileceğiniz e mükemmel koyun kürküdür. Mükemmel ısı yalıtımı vardır ince ve en önemlisi çok hafiftir. Urfalı ustalar bundan yelek yapar kışın içe giyilir acayip sıcak tutar. Eğer kışın üşüşüyorsanız ava falan araziye gidiyorsanız son teknoloji goretx falan hikaye Urfa’dan bir kürk alıp içinize giyin .BU tabaklamadan sonra deri çok hafiftir mükemmel bir dokusu vardır ve çok sağlıklıdır. Fakat su değerse deri tekrar eski haline yani kuru ve sert haline geri döner. Bu yöntemi mutlaka
http://www.youtube.com/watch?v=tMlkqHmjmL4 videosundan izleyin. Üç bölümdür.
Bitkisel TabaklamaTabaklama dediğimiz olay derinin bağ dokusu arasındaki TANEN denilen bileşikleri yerleştirmek ve bu bileşiklerin kendi aralarında bir şekilde bağ oluşturmasını sağlamaktır ( işin kimyasının detayını bilmiyorum affedin). Tanenler ( tannic acid) birçok bitkide ve ağaç kabuklarında falan bulunur. Çayınızı içtiğinizde buruk tadı veren şey tanenlerdir. Trabzon hurması denilen meyve gibi yediğinizde ağzınızda buruk bir tat bırakan meyvalarda bulunur. Bitkisel tabaklamada en çok Meşe odunu ve palamutu, Keçi boynuzu, Sumak, Birtakım akasya ağacı kabukları vs. kullanılır. Bence dünyadaki en kaliteli deri olan İngilizlerin çok pahalı At eyerlerini, el yapımı çanta valizleri falan yaptıkları deriler var. Bunlar meşe palamudu ve odununun talaşı ile dolu havuzlarda bir seneyi aşkın zamanda yapılıyor.
http://www.youtube.com/watch?v=v7hyc_rm6wI . İyi kalite köselede bu şekilde meşe palamudu ile yapılıyor. BU arada bir not. Tanenler demir ile tepkimeye girer ve siyah bir madde açığa çıkar. Bazen gerçek deride siyah lekelere yol açar. Bitkisel tabaklanmış bir kılıf terleme yaparsa paslanır bıçak ile tepkimeye girebilir. Bu yüzden tabaklama işleminde tanenlerle temastan sonra deriye paslanır malzeme değdirmeyin kara lekeler oluşur.
Ben şimdiye kadar bulabildiğim tüm tanen içeren bitkileri tabaklamada denedim. Bu konu ile ilgili yüzlerce sayfa kaynak okudum. Bu kaynakların çoğu sanayiye yönelik olduğundan hem anlamak hem de kendi basınıza basitçe yapmak biraz zor. En sonunda hiçbir kaynakta olmayan bir meyve keşfettim yani tabaklama le ilgili kaynaklarda yoktu. içerisinde yüksek miktarda tanen olan ve kolaylıkla bulabileceğiniz bu meyve AT KESTANESİ. At kestanesini herhangi bir deriyi yumuşatmak içinde kullanabilirsiniz. Mesela ayakkabınız gibi
Tabaklamaya geri dönersek. At kestanelerimizi sonbaharda parklardan bahçelerden topluyoruz. Tabaklama için suda beklettiğimiz kestaneleri küçük parçalara ayırıp kaynatıyoruz ( kabukları ile olabilir). İyice kaynayıp yumuşayınca biraz daha ezip daha fazla kaynatın. Süzüp suyunu alın. BU su ne kadar kıvamlı ve koyu olursa o kadar iyi. Tabaklamada bu suyu kullanacağız. Suyun içinde partiküller olabilir önemli değil. Onlar derinin üzerinde kalır kuruyunca dökülür gider. Tabaklamanın başarılı olması için TUZ ve Asit dengesinin ve sıcaklığın büyük önemi var. Bunları sanayiciler çok iyi biliyor ama evde deri tabaklamak isteyenin öğrenebileceği bir kaynak yok. Bende bunları zamanla deniye deniye tecrübe edindim ölçü falan bilmiyorum. Ben bu suya Bolca TUZ atıyorum birazda asidik olması için elma sirkesi koyuyorum. Tabaklamayı 35-37 derece civarı ısıtıp yapıyorum böylece tanenler derinin içine daha iyi nüfuz edecek. Evet Derimizi alıyoruz ve bu koyu kıvamlı su ile iyice ıslatıyoruz bir yandan da bir kaşık veya yuvarlak uçlu bir alet ile devamlı gerdirme hareketleri yapıyoruz. Derimize iyice işledikten sonra NEMLİ bir ortamda kurumaya bırakabiliriz. Burada çok uzun sürede kuruması gerekiyor. Yani güneş altında kurursa bir işe yaramaz. Eğer hızlı kuruyacaksa basında bekleyip kuruyana kadar çekiştirme gerdirme işlemleri yapmak lazım bu ise saatlerce sürebilen bir iş. Deriyi en az her 15 dk. bir biraz üzerinde uğraşmanız sonlara doğru daha fazla uğraşmanız gerekir. İşte tabaklama bu şekilde. En sonunda istediğimiz kıvama gelen deriyi bıçakla kazıyarak daha yumuşak ve pürüzsüz hale getiriyoruz. Eğer deri hala sert ise at kestanesi suyunu tekrar üzerine döküp tekrar işlemi tekrar edin. BU çekiştirme ve kazıma konusunda aynı Urfa’daki kürkçü vidosunda (yukarıda linki verdim) ki gibi kuryana kadar elimizden bırakmadan kazıyıp çekiştiriyoruz. Özellikle küçük derilerde çok zevkli bir işlemdir.
Brain TanningBrain Tanning beyin tabaklama demek. Türkiye’de bunu bilene rastlamadım, internette Türkçe kaynak da yok. Her memeli hayvanın beyni kendi derisini tabaklayacak maddeleri içerir. Bu genelde literatürde yağlı tabaklama diye gecen sınıfa girebilir. Amerika kırsalında çok yaydın. Kızılderililerin geyik,bufalo vb. hayvanları tabaklamasında kullandıkları yöntem. Çok başarılı bir yöntem kesin sonuç veriyor. Ayrıca Yılan derisi, sincap, tavşan vs.. gibi derisi küçük hayvanların derilerini tabaklamak için çok kolay bir yöntem. Avcılar kesin öğrenmeli. Yöntem oldukça basit. Mesela orta boy bir koyun derisi için ya kendi beynini yada sakatatçıdan alacağınız dana beynini kullanabilirsiniz. 100 gr gibi bir miktar yeterli olacaktır. BU yöntem için etlerini ve yağlarını temizlediğimiz ve Membran ( bu epidermis oluyor galiba) tabakasını kazıdığınız yıkanmış kurumuş ama hafif nemli hala esnek durumdaki deri parçasını bir tahta veya çerçeve üzerinde iple dikerek veya raptiye vs. kullanarak iyice gerdiriyoruz. Sonra Beyini mümkünse blender kullanarak iyice eziyoruz ezdiğimiz beyine ılık su ( aman sıcak olmasın beyin pişer) bir parça Tariş prina sabunu ve çok az bir zeytin yağı koyup tekrar blenderden geçiriyoruz. Sonra bu sıvıyı deriye iyice yediriyoruz deri iyice ıslanacak. Şimdi zor bolum başlıyor. Tahta bir kasık ile derinin basından ayrılmadan kuruyana kadar basınç uygulayarak gerdirme işlemine devam ediyoruz. Bu çok önemli . Deriyi öylece kurumaya bırakırsanız kazık gibi bir hale gelir. Kuruyana kadar 10 *15 dk. da bir basına gelerek deriyi iyice gerdiriyoruz. Bu birkaç saat sürecek. Sonra kurumaya başlayınca tabaklandığını göreceksiniz. Kurumaya başlayınca hafifçe bir bıçakla en üst u kazıyıp zımparalayarak daha da yumuşak bir hale getirebilirsiniz. Amerikan yerlileri bu işlemden sonra deriyi bir baca haline getirip bir çukurda sönmek üzere olan bir ateşin üzerine bunu koyup nemli ağaç kabukları vs. ile tütsülüyorlar. Bu deri aynı zamanda çok güzel kokuyor ve yumuşacık oluyor ve su geçirmez oluyor. Ben bunu da denedim deriyi yakmamanız lazım. Brain tannig aslında kürksüz deriler için kullanılıyor. Mesela kılları kazınmış(kireçleme ile) geyik derisi. O zaman deriyi beyinli sıvıya daldırıp sıkıyorlar sonra çekiştirme işlemi başlıyor hatta ailece yapıyorlar saatler sürüyor.
Bitkisel olarak organik yöntemlere deri tabaklamak gerçekten çok meşakkatli bir is. Eğer bu ise merakı olan ve yeri müsait olan varsa el kadar küçük parçalar üzerinde deneme yapsın böylece ortalığı çok kirletmemiş olur. Belki hanımdan da saklayabilir ( gerçi kokudan kesin bulur bu hanımlar acayip iyi koku alır burunları Eğer yeriniz müsait değilse denemeyin. Sorunuz olursa yardımcı olmaya çalışırım.
Youtube da anahtar kelimeler şunlar :
Tanning a hide , brain tanning, fleshing a hide, deer hide tanning vs…
Saygılar
56 Yanıt
112533 Gösterim