BULINO

[a.sinan]

Bulino yapmayı denemek isteyenler için kendi öğrenebildiğim kadarıyla kısa bir tanıtıcı yazı hazırladım umarım faydası olur.

Bulino italyanca oyma bıçağı demekdir. Yüzlerce, binlerce çizgi ve noktaların oyulmasıyla yapılan işleme de  bulino denilmekdedir. Bulino gravürün en kolay şeklidir. Fakat zaman alıcı ve  sabır isteyen bir iştir. Gravür yapımında bilinmesi gereken, olmazsa olmaz gravür bıçağının (graver) yapımı ve bilenmesidir.

Bu videoda bulino bıçağın yapımını görüyorsunuz. Bu uçlar Türkiye'de raket kalemi diye isimlendiriliyor.
http://www.youtube.com/watch?v=2-fhCOXiyYc

İlk defa denemek isteyenler kuyumcuların kullandığı hazır bıçaklardan alıp kullanabilirler. En ufak boy Onglette ve knife ilk denemeleri yapmak için uygundur. Fakat ilerletmek isteyenler için yetersiz kalır bu bıçaklarda heel denilen kısım yoktur şablon olmadan düzgün heel açmak zor olur. Heel olmayan bıçaklar noktalama dışında çizgileri zor yaparlar.
http://www.gmttool.com/gravers.html

Bulinoda net görüntü elde edebilmek için detaylı çalışmak gerekmekdedir. Bu da çıplak gözle zor olur. Avrupalı geleneksel gravürcüler genelde başa takılan optivisor başlıklı büyütec ve 10x kuyumcu lupu kullanırlar. Bunun yanında ameliyatlarda kullanılan mikroskopların kullanımıda yaygındır.
http://www.youtube.com/watch?v=mXyaP999weY&feature=player_embedded
http://www.youtube.com/watch?v=5B5hVCOHm0E
http://www.youtube.com/watch?v=dSPDmaixbYk&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=XhzIzmmcanE

Küre şeklinde 360 derece dönebilen mengelerde bütün bu işi yapan gravürcüler tarafından kullanılırlar. Eğer mikroskop altında kullanılacaksa ona uygun şekilde üretilenler tercih edilir.
http://www.youtube.com/watch?v=LznI3df70YI&feature=related

Graver (gravür bıçağı) ya el gücüyle iterek kullanılır, ya da çekiçle arkasından vurarak. Fakat bunlara alternatif havalı gravürde vardır. Aynı yollarda çalışan Hiltilerin avuç içine girecek kadar minyatürüdür. Kompresörden gelen hava ile dakikada binlerce kısa vuruş yaparlar. Bulino için çekiç ve havalı gravüre ihtiyaç yokdur. Havalı alet genellikle Amerikada kullanılır geleneksel Avrupalı gravürcüler kullanmazlar. Özellikle İtalya, Belçika, Almanya daki gravürcülerin çoğu havalı aleti kullanmazlar. Bazıları havalı alet işin içine girince sanatsal değeri düşer gibi yorumlarda bulunurlar.
Amerikalılarda bu işe yeni başlayanlar için bulunmaz bir alettir derler çekiçle gravür öğrenmesi havalı alete göre daha zor ve uzun olur. Belçika, Almanya, İtalya, ABD de gravür okullarda öğretilir güzel sanatların bir bölümüdür. Avrupadaki okulların iyilerinde havalı gravür yokdur.
http://www.youtube.com/watch?v=pfPkchsLmyw&feature=related
Havalı gravür aletleri hava kompresörü, dalgıç tüpü veya paintball tüfeklerinin CO2 gaz tüpleriyle çalışabilirler.

Bulino gravürcünün maharetine göre ya bir resme bakarak, ya da kafasından tasarladığı resmi oyarak yapılır. Genelde resimleri kağıda çizerler ve laser printerdan çıktı aldıkdan sonra onu metalin üzerine transfer ederler.
http://www.youtube.com/watch?v=hOZZtSu0VqE&playnext=1&list=PLF8CC9453E7798873

Çeşitli transfer metodları vardır. En çok uygulananı damar vernik ve aseton ile yapılanıdır. Resimin laser printerdan çıktısı alınır ve metalin üzerine ince tabaka damar vernik sürülür alınan çıktı bunun üzerine konulduktan sonra asetona batırılmış pamuk ile üzerine bastırarak
ıslatılır ve daha sonra üzerine su dökülerek parmakla ovalayarak kağıt çıkarılır resim metalin üzerinde kalır.  Metalin üzerindeki resim bıçakla nokta ve çizgilerle oyularak işlenmeye başlanır. Ben transfer işleminden pek hoşlanmadım. Lup ile bakılınca transfer edilen çizgiler çok büyük oluyor ve siyah renkde bıçağı vurduğunuzda nereye vuruduğunuz görmüyorsunuz zevk vermiyor. Ben boş metale kendim resime bakarak yapmasını daha çok sevdim.

Bulino yapacağınız bıçak (graver) gravür yapımında kıllanılan en ince bıçaklarla oluyor. Bu bıçakların bilemesi ve yapılması çok önemlidir. Bu bıçaklara çeşitli formların verilmesi graver geometry olarak geçer ve bıçağın V açısının derecesine göre isimlendirilirler. Örneğin 70 derece bulino, 123 derece calligrapy, 116 derece universal gibi. Bazı ustaların kendi yaptıkları bıçaklar vardır bunların şablonlarını çıkarmışlardır, kendi isimleriyle anılır, isteyen alır ona göre bıçağını yapar kullanır. Örneğin Phil Coggan bulino graver gibi.
http://www.engravingschool.com/forum-pics/nine%20templates-for%20web.jpg
http://engravingschool.com/private/geometry/LindsayPoint.htm

Graver yapımında elmas taşlar kullanılır. İlk önce 260 grit ile başlanıp graverın şekli çıkarılır, daha sonra 600 grit ile düzeltilir ve daha sonra 1200 ve 2000 grit taşlarla iyice ayna gibi parlatılır.
İyice parlamamış, üzerinde pürüzler olan bıçak parlak ve düzgün kesim yapmaz. 10x kuyumcu lupu ile biley esnasında devamlı bıçak ucu izlenir ve tamamen ayna gibi ve simetrik  şekilde olması sağlanır. Biley işlemi yazının başındaki graver yapım videosunda görülen elmas diski çeviren aletle yapılır. Bu disk hızlı dönmemelidir. Eğer graver bileme esnasında ısınırsa metalin yapısı bozulur ve istenilen sonuç alınamaz. Bu aletden yoksa graver el ile elmas taş üzerine sürterek de yapılabilinir ama bu yöntem biraz zahmetlidir.

Bulino çizgilerin yerine göre aralıklı çizilmesi yerine göre üst üste bindirilmesi ve noktaların birbirine yakın ve uzak konmasıyla yapılır. Teknik kalem (rapido) ile resim yapma tekniği ile aynıdır. Bu tür resim yapmayı bilenler çok kolay bulino yaparlar.
http://www.youtube.com/watch?v=0VJ4t6vBGjY

Kara kalem resim çalışmaları da bulino için faydalı olur.
http://www.youtube.com/watch?v=GXeIf-fpawo&feature=relmfu

Bulino ile çeşitli hayvan postları, kuş tekelleri, gözler, yansıyan su efekti, ağaç, gökyüzü vs gibi
görüntüleri resmetmek için belli başlı teknikler vardır. Bunlar bilindiğinde ve yeterli pratiği yapıldığında geriye bir şey kalmaz. Eğitim yetenekden önde gelir. Eğitim ile eksik olan yetenek açığınızı kapatabilirsiniz. Türkiye'nin meşhur av tüfeği firmalarının gravürlerine baktığımda bulino gravür kalitelerinin düşük olduğunu görüyorum. Bence bu ustanın eğitimsizliğinden kaynaklanıyor.
Bu ustalar kendi yetenekleriyle bunları yapıyorlar birde Avrupanın eğitim olanakları bunlara verilse kimbilir kaç tane dünyaca meşhur bulino ustaları çıkacak. Bizim güzel sanatlar akademisine baktım bulino ile ilgili bir bölüm göremedim. Garvür ile ilgilide yok zannedersem. Varsada ben göremedim.

[a.sinan]

Bulinoda öyle ustalar vardır ki rakipleri sadece fotoğraf makinalarıdır.

http://www.pedretti.com/en/s_scene.html
http://www.hallowellco.com/bulino_engraving.htm
http://heywoodenamels.com/main/benchmark5tizpozzobon.html

[emrekipmen]

Helal, süper bilgi, belki ben de denerim 

[muratkucuk]

Faydası tartışılmaz bir paylaşım olmuş elinize sağlık

[a.sinan]

Bende öğrenme sürecindeyim bilgim dahilinde yardım isteyenlerle bildiklerimi paylaşırım.
Bilgi paylaşılınca değerlidir.

[sefaçabuk]

Çok rafine bir bilgi olmuş bizler için, valla heveslendik. Teşekkürler paylaşım için, burada eksikliğini çekiyormuşuz demek ki, ama bunu daha yeni farkettik. İyi ki geldin, hoşgeldin

[damascus]

Hasta olmamak elde değil paylaşım ve bilgiler için çok teşekkürler.

[yusuf biçer]

paylaşım için teşekkür ederim

biz avcı olarak konuya yabancı değiliz    

[a.sinan]

Yusuf bey Türkiye'de hiç yukardaki resimlerdeki gibi yapılmış bulino av tüfeği gördünüzmü? Yakınlarınızda kimsede varmı acaba?

[a.sinan]

Bu resim bulinonun yapılışı hakkında fikir verebilir. çizgi ve noktalar görülüyor.   Küçük resme baktığınızda çizgi ve noktalar pek belli değil resim net üzerine tıklayıp büyüttüğünüzde çizgi ve noktalar görülüyor. Büyüteç altında yapıldığında böyle bir görüntü oluyor çıplak gözle bakılınca küçük resme baktığınız görüntü oluyor.
Bu karakalem bir resim ama sistem değişmiyor hemen hemen aynı.

[nebil özköksal]

Şu işe sürekli patinaj çeker haldeyim senelerdir araştırırım bi türlü bi başlayamadım ama tüfekte ve bıçak çakılarda ilk gördüğüm günden beri bu işe adeta aşık oldum bir gün mutlaka bi yerlerinden başlıycam ufak ufak takımlarını biriktirme gayratindeyim paylaşım için teşekkürler...

[emrekipmen]

Sinan, sen tek kalem türü mü kullanıyorsun çalışmalarında, kalemi sen mi yaptın, bir yerlerden mi aldın? Mengene olarak küresel mengene var mı? Sadece çizik mi atıyorsun, yoksa gravürdeki gibi derinliklerle ve açılarla oynuyor musun? Bittiğinde çizikler daha iyi belirgin olsun diye bir boya veya patinasyon işlemi yapıyor musun?

[balıkcı]

sınan abımcım alıne koluna güreyıne saglık gercektende bızler için cok faydalı bır palaşim özelıklede yaptıklarınız pekbı güzel devamınıda sabırsızlıkla beklıyoruz

[yusuf biçer]

Yusuf bey Türkiye'de hiç yukardaki resimlerdeki gibi yapılmış bulino av tüfeği gördünüzmü? Yakınlarınızda kimsede varmı acaba?

yakından görmedim tanıdığım avcılarda yok

[alikozanoglu]

Sn. emrekipmen,

Yukarıdaki mesajların birinde Sn. a.sinan burino'nun daha kolay bir gravür olduğunu yazmıştı. Kara kalem, daha doğrusu "pen & ink" diye bilinen bir resim türünü çok iyi yapabilmek gerek burino için fakat normal (daha derin) gravürdeki gibi kesimlerin eğimi, gerektiğinde fonun indirilmesi gibi şeylerle uğraşmıyorsunuz. Resmin çizimi/kesimi daha artistik bir bakış gerektiriyor fakat hiç değilse çizgilerin kendi vurguları yok. Küresel mengene (veya küresel altlı bie zift çanağı) kanımca burıno için şart. Normal (bilhassa çekiçli) gravürde normal döner mengeneler dahi çoğu zaman yeterli gelse de.

Saygılar,

alikozanoglu

[a.sinan]

Bulino olsun diğer scroll ve kaligrafi olsun hepsinde oyma bıçağının yapımı çok önemli. Adamlar eğer bıçak yapamıyorsanız bu işi de yapamazsınız diyorlar. Bıçak (Graver) çeşitli yöntemlerle yapılıyor. Fakat Lindsay'in şablonlarıyla çok daha iyi oluyor. Diğer bazı aparatlar da var bıçak yapmak için ama en iyisi Lindsay'inkiler.

http://www.airgraver.com/sharpening.htm Burada bıçak yapımıyla ilgili gerekli bütün malzemeler var.
Ayrıca bu adamların formu var. http://www.handengravingforum.com Bu forumda avrupanın ve amerikanın en iyi gravürcüleride bulunuyor. İngilizceniz yeterliyse adamlara ulaşabilirsiniz. Ben ilk denemelerimi bunlara yolladım ve ben bu işi yapabilirmiyim yoksa hiç uğraşmadan bırakayımmı bir yetenek gereklimi felan diyede sormuştum. Gerek foruma gerekse özelden hep cevap verirler mutlaka. Yetenek önemli fakat eğitim ve pratik ile yetenekdeki açığını kapatabilirsin demişlerdi.

Birde bu adamlar var. http://www.engraversstudio.com/ bunlarında kendi ürettikleri havalı gravür aleti (airgraver) var Lindsay'inkinden farklı ve bunlarda değişik bıçak yapım aparatları kullanıyorlar ve aralarıda anladığım kadarıyla pek iyi değil. Mesela Lindsay'in forumunda kendi isimlerinin geçmesini istemiyorlar. Lindsay bu işde 1 numara.Örneğin Lindsay'in havalı gravür aletinin 2. elini bulmanız mümkün değil. Ama diğerlerinin ürettiklerini satmak isteyen oluyor.
Lindsay'den birşey alırsanız patent anlaşmasını okuyup imzalamanız gerekiyor çoğu aparatları patentli ve kopyasının yapılması yasak.

Engraving block veya engraving vise diye geçen mengene çok büyük bir rahatlık. Çünkü metali oyarken özellikle bulino yaparken ışık açısını devamlı değiştirmeniz gerekiyor. Bu mengene size bunu rahatlıkla sağlıyor.  Fakat ilk defa denemek isteyenler mengeneye para yatırmadan bu işi bir kavanoz ve kum torbasıyla halledebilirler. Basık ve yayvan bir kavanoz alın içini kum veya demir tozuyla tepeleme doldurun ve ağzını sıkıca kapatın. Oyacağınız metali üzerine bantlayın ve kavanozuda bir kum torbasının üzerine koyup çalışın. Kum torbası gevşek olsunki kavanozu istediğiniz gibi çevirebilin. Silindir şeklinde teneke şeker kutularıda aynı işi görür.
Bu mengene ile çalıştığınızda ve birde havalı gravür aleti ve mikroskop veya başlıklı büyüteç kullandığınızda bir eliniz boşta kalır ve çok rahat oyarsınız. Şu videoda adamın yaptığı gibi.http://www.youtube.com/watch?v=c3OCydz-0rk
Bu işi yapan Mike Dubber'dir. Duayen ustalardan biridir. Bu mengenelerin bir fren ayarı vardır dönme direncini burda ayarlarsınız iyicie sıktığınızda hiç dönmez az sıkarsanız az dirençle döner.

Bende şu anda 70 derece bulino şablon var bıçağı onla yapıyorum. Bazı şablonlardan da alacağım. Elmas biley taşı kullanıyorum disk döndürme düzeni yapmak için arayışdayım. Elle yapması zor oluyor. GRS magna block mengenem var.
Bu kadar büyük mengene her iş için gerekmiyor. Ben daha küçüğü olan standart boyu alacakdım ama adam standart fiyatına bunu verdi onu aldım. 15 kg kadar bir ağırlığı var. Bu mengenelerin ufak işler yapmak için yumruk kadar küçük olanlarıda var. Örneğin kuyumcular yüzük, bilezik vs için kulanırlar.

Bulinoyu yapdıkdan sonra üzerine boya veya yağ sürülüyor. Bazı ustalar hiçbirşey sürmüyorlar. Eğer üzerine birşey sürmezseniz ışığın açısına göre görüntü değişik görünüyor sanki hologram gibi bişey oluyor. Görünmüyor ama bazıları böyle olmasını seviyormuş. Müşterinin isteğine göre yapıyoruz diyor ustalar. Boya olarak bulinoda en iyisi yağ bazlı printer mürekkebi deniliyor. Bazıları silah yağıda iş görür diyor yağın içine biriken kirler oyukların içine dolar ve ışığı keser diyorlar. Ben bulamadım onun için tüpde yağlı boya veya sprey boya sürüyorum.

[a.sinan]

Benim tezgah şimdilik bu durumda. İlk etapda daha fazla birşeye de ihtiyaç yok zaten. Ama bir mikroskop ve airgraver olsa hiç de kötü olmaz fakat esas para tutan parçalarda onlar.
Sizlerdende şu işe merak saranlarınız olsada beraber bu işi ilerletsek.

[emrekipmen]

Çok sağol Sinan, güzel özetlenmiş bilgi verdin, teşekkür ederim, bazı konular benim için tamamen muamma idi, araştıracak zaman da bulamadım açıkçası, sayende pek çok şey kafamda oturdu. Bir ara ciddi ciddi denemeyi düşünmeye başladım. İlk iş şu dediğin basit mengeneyi ve bıçağı yapmak. Bilenler, ne dersiniz bu iş için 1095 mi D2 mi uygun olurdu, işin içinde aslında tam anlamıyla darbe yokmuş gibi göründü, sanki D2 dayanır gibi görünüyor...

[sefaçabuk]

Darbe olsada fazla direnç görmeyeceğinden D2 bence rahatlıkla olur.

[ferroburak]

Benim tezgah şimdilik bu durumda. İlk etapda daha fazla birşeye de ihtiyaç yok zaten. Ama bir mikroskop ve airgraver olsa hiç de kötü olmaz fakat esas para tutan parçalarda onlar.
Sizlerdende şu işe merak saranlarınız olsada beraber bu işi ilerletsek.

Bu yatay olarak disk takılan motordan bir yerle konuşup yaptırmayı düşünürsen bana da haber ver.