N690 ÇELİĞİN MENEVİŞİ HAKKINDA BİR SORU.

[selcuk.eren]

Herkese selamlar. Aslında bu soruyu Sefa Hocaya sormak yerinde olur. Çünkü tanıdığımız ve tanımadığımız herkes, N690 çeliğin menevişini 150-200 C arasında yapıyordur diyebilirim. Hatta datasheet te bile (tempering: 100 to 200 C) şeklinde yazıyor. Bir tek Sefa Hoca bu çeliğe 450C’ de meneviş uyguluyor. Forum ahalisi istifade eder diye burada sordum. O halde umarım konuyu görür ve soruyu cevaplandırır. Sorum şudur: n690 çelik için 185 C de meneviş sonunda 58,5 HRC sertlik elde ettiğimiz bir bıçak ile 450 C’ de meneviş sonunda 58,5 HRC  sertlik elde ettiğimiz bıçağın sertlik değerleri aynıdır. Peki bunların kalite farkları nelerdir? Sefa hocamız, 185 C gibi ucuz yollu meneviş varken neden daha pahalı olanı uygular? Selamlar.

[İsmail Can Dilbilir]

Sefa Hocamın cevabını merakla beklerken. ben kendi yorumumu eklemek isterim .

Bazı yüksek alaşımlı çeliklerde temperleme Sıcaklığı Arttıkça sertlik artabiliyor. diye biliyorum ama bunun kayıpları olduğunu duydum korozyon direnci gibi.bu kayıp ne kadar fazla ne kadar az bir bilgim yok.

ancak doğru hatırlıyorsam yine forumdan biri bu direnç kaybı  yine  bir(m390 dı sanırım)  hatırlamadığım bir çelikte ancak deniz suyu gibi yüksek korozif ortamlarda ortaya çıkıyordu.   e yani bıçağın kırılganlığını iyice alıp. aşınma direncini artırarak. birazda korozyondan feragat ederek. daha dayanıklı bir bıçak elde edilebiliyor.

tabi bu ne istediğinizle alakalı.  ayrıca tokluk düşüşü dedikeleri şey acaba yapıdakı karbonların sıcaklık arttığında serbest kalması sonucu diğer alaşım elemanları ile yaptığı karbürlerin büyümesi olabilirmi?

cidden hiçbir bilgim yok ve sefa hocamın cevabını merak ediyorum.

[İsmail Can Dilbilir]

wikipedia da yazana göre

However, during tempering, elements like chromium, vanadium, and molybdenum precipitate with the carbon. If the steel contains fairly low concentrations of these elements, the softening of the steel can be retarded until much higher temperatures are reached, when compared to those needed for tempering carbon steel. This allows the steel to maintain its hardness in high temperature or high friction applications. However, this also requires very high temperatures during tempering, to achieve a reduction in hardness. If the steel contains large amounts of these elements, tempering may produce an increase in hardness until a specific temperature is reached, at which point the hardness will begin to decrease.[20][21] For instance, molybdenum steels will typically reach their highest hardness around 315 °C (599 °F) whereas vanadium steels will harden fully when tempered to around 371 °C (700 °F). When very large amounts of solutes are added, alloy steels may behave like precipitation hardening alloys, which do not soften at all during tempering.[22]

Anladığım kadarı ile krom ,vanadyum, molibdenyum  temperleme sırasında karbonla çökelebiliyormuş(yani bir bakıma reaksiyona girmek) bu elementlerin düşük miktarlarında çeliğin tokluğunun yüksek sıcaklıklarda artmasına sebep oluyormuş, standart karbon çeliğine göre. bu özellik çeliğin sertliğini yüksek sıcaklıklarda ve yüksek sürtünme olan yerlerde sertliğin korunmasını sağlıyormuş.
fakat sertliğin azaltılması için çok yüksek sıcaklıklar gerekiyormuş.

çelik eğer yüksek miktarda bu elementlerden içeriyorsa sertlik belli sıcaklık derecelerine kadar yükseliyormuş. örnek olarak demiş molibdenyum için 315 derece, vanadyum için 371 derecede tam sertlik yakalanıyormuş . çok fazla eklendiğinde ise bu elementlerden bu çeliklerde bu alloylar (yanlış anlamış olabilirim) sertleştiren yapı elemanları gibi yapıda çökeliyor- ve temperleme süresi boyunca artık sertliği düşmüyormuş.


ilk mesajıma ek olarak  şunu demek isterim anladığım kadarı ile ve linkten aldığım bilgiye göre  330-450 derece arasında n690 için benzer yapı elemanlarının bulunduğunu göze alarak.
vanadyumdan az miktarda da olsaa molibdenyum ve krom miktarları yapıda bu sıcaklıklar arasında çökelmeye sebep olup karbonla tepkimeye giriyorlar ve sertlikte artışa sebep oluyor buda.

bir bakıma iyi birşey - ama karbonun demirle yaptığı bağın kopması ve daha sert yapı oluşturması toklukta düşüşe sebep oluyordur .

ve yapıda serbest demir olması artık küçük pas bölgeleri görebileceğimiz anlamına gelebilir ama bundan emin değilim. hala paslanmaz özelliğini yüksek krom sayesinde koruyabilir

araştırmam ve bilgim buna yetti .

https://en.wikipedia.org/wiki/Tempering_(metallurgy)

[selcuk.eren]

'br bakıma iyi birşey - ama karbonun demirle yaptığı bağın kopması ve daha sert yapı oluşturması toklukta düşüşe sebep oluyordur . '


karbonun demirle yaptığı bağın 450C' de kopacağını sanmam. bu konuda daha önceki yazışmalarda, 'ısıl işlem sırasında bir şekilde karbür yapısı oluşturamamış, yani arta kalan karbonların diğer yapı elemanlarıyla karbür oluşumunu tamamlaması' hakkında tahminler yürütülmüştü. bu tahminlerin gerçek olabileceği muhtemeldir.
fakat aslında ben, menevişle ilgili olan sıcaklık-sertlik grafiğindeki önce iniş sonra tekrar sertlik artışının sebebini sormamıştım. pratikte yani bıçağın kullanılmasında, bariz hissedilir bir fark var mıdır? yada aynı sertlikteki bu iki bıçak ağır testlere tabi tutulsa, 450C' de menevişlenen bıçak diğerine göre büyük bir zafer elde eder mi?
yani Sefa Ustanın 450C' de meneviş tercih etmesinin pratikteki sebebi ne olabilir, diye merak etmiştim. saygılar.

[İsmail Can Dilbilir]

Kalıntı östenitin saldığı karbon veya gergin yapıların meneviş sırasında gevşemesi ile karbonlar dışarı çıkabiliyor.

Bariz hissedilir fark varmıdır diye sormuşsunuz .

Bence yoktur ama aşınma direncinin arttığı kesin gibi  bana sorarsanız ne kadar sertlik değişmesede olusan karbürler daha gec aşınma eğilimine giriyordur . 450 derecede menevis bunu sağlıyordur .
200 derecedeki meneviş ise bana sorarsanız aynı sertlikte daha çok aşınma eğilimi gösterebilir. Sebebi karbür yoğunluğunun düşük kalması diyebilirim.

Ama ayni zamanda karbür miktarinın ve karbür boyutlarının 450 derecede artması süneklikte azalmaya sebep olup . Daha gevrek bir çelik elde edeceğimizi düşünüyorum. Ki buda darbe dayanımını azaltacaktır

Ben aradaki farkı tüme varım yöntemi ile kendimce açıklamaya çalıştım.

Tabi benim yorumlarım tamamen kendi fikirlerim herhangi bir tecrübe yada deneme yok sefa hocam bu konuda cevabını  hala merak ediyorum

[Metin KILIÇ]

Sefa Usta'nın m390 ısıl işlem tablosunda 450 derece meneviş için ağız dayanımını artırdığına dair notu var. Elbette bir şeyler artarken başka yerlerden kayıp verdiğini unutmamak lazım.

[selcuk.eren]

arkadaşlar ilginizden dolayı teşekkür ederim.

[sefaçabuk]

Arkadaşlar öncelikle geç yanıt verdiğim için özür dilerim, konuyu okudum ama ne tür bir aksilikten kaynaklı bilemiyorum, yanıtla kısmına tıkladığımda bir türlü pencere açılmıyordu. Yani okudum ama cevap vermedim gibi düşünmeyin 
Bu çelik için zaten bu 450 derece değeri firmanın da verdiği bir değer. Nedenini Metin yazmış ki zaten asıl amaç o, yani ağız dayanımını arttırmak. Bu martenizitik paslanmaz çeliklerin iç yapısında, ısıl işlem sonrası kalıntı östenit bulunmakta, 450 derece sıcaklıklardaki menevişleme işleminde bu kalıntı östenitin bir miktarı daha dönüşerek sertliği ve ağız dayanımını biraz daha arttırmakta. Ama benim özellikle bu sıcaklıkları seçmemin bir başka nedeni de içerikte bulunan kalıntı östenitten kurtulmak. Yani sadece sertlik ve ağız dayanımındaki kazanç değil  umarım yanıt olmuştur.

[selcuk.eren]

hocam peki, arkadaşlarımızın da dediği gibi tokluk değerinde bir düşme oluyor mudur?

[sefaçabuk]

Genel bir kural olarak "sertlik arttıkça tokluk düşer, tokluk arttıkça sertlik düşer" kabul edilir ancak, kalıntı östenit mi dönüşsün yoksa tokluk mu biraz artsın desen, kalıntı östenit dönüşsün derim. Buradaki artan sertlik çok fazla değil bu nedenle oyunu bozacağını sanmam. Kesin bir şey konuşmak için belki teste tabi tutmak en doğrusu ama, uygulaması en kolay pirinç testinde, ben olumsuz bir durumla karşılaşmadım. Özellikle bu çeliklerde, elde olan tüm olanaklarla yapılabilecek herşeyi yapmak lazım, sıfıraltı işlem olanağı varsa onu da yapmak gibi...