NORMALİZASYON HAKKINDA BİR SORU

[selcuk.eren]

Herkese selamlar.
Bu mesele, açığa kavuşturulması gerektiğini düşündüğüm bir konu.  Normalizasyonla ilgili iki görüş fakat yaygın olan tek uygulama var sanırım.
1.GÖRÜŞ: malzemeyi su verme sıcaklığından 40-50 C fazlasıyla tavla ve havada soğut; malzemeyi su verme sıcaklığında tavla ve soğut; malzemeyi su verme sıcaklığından 30-40 derece az sıcaklıkta tavla ve havada soğut. NORMALİZASYON GERÇEKLEŞTİ, TANECİK YAPISI İNCELDİ.
2.GÖRÜŞ: normalizasyon 3 aşamada yapılmaz. Bir seferde malzeme su verme sıcaklığında tavlanır. Havada soğumaya bırakılır. Soğuma aşamasında sıcaklık 300-350 C’ lere düştüğünde direkt suya daldırılır. Buradaki can alıcı nokta, suya daldırma anıdır. Normalizasyonu işte bu ani soğuma sağlamaktadır. NORMALİZASYON ANCAK BU ŞEKİLDE OLUR VE TANECİK YAPISI ANCAK BU YÖNTEMLE DÜZENLİ HALE GELİR.
Bu iki görüşe rağmen gördüğüm kadarıyla birçok kişi 1.GÖRÜŞTEKİ yöntemi uyguluyor. İkinci yöntemi çok çok az kişi biliyor ve uyguluyor.
 Ustalarımıza sorularımı şöyle sıralayayım:
1-) gerçek işe yarar normalizasyon bu yöntemlerden hangisidir?
2-) eğer ikinci görüş gerçek anlamda normalizasyon ise, suya daldırma anını yani 300-350 C sıcaklığı nasıl tayin edebiliriz?
 (renkten takip edelim desem nasıl olacak yani 0C’ den 300-350 C’ ye çıkarken mor-lacivert renge bakarız fakat 850 C’ den 300 C’ ye iniş olurken de renkten takip etmek olabilir mi?)

[Soytürk Dönmez]

     Aleykümselam. Çok güzel bir konuya değinmişsiniz ben de epeydir bu konu ile ilgili açıklığa kavuşması gereken şeyler olduğu kanısındayım.  Birincisi, normalizasyonda amaç homojen bir yapı sağlamak ve tane yapısını inceltmek. Şunu gördüm ki misal 800 derece de su verilmesi gereken bir çeliği 820 derece de su verirseniz tane büyümesi oluyor. 20 Derece bile çok büyük bir rakam. E amaç tane yapısını inceltmek se neden su verme sıcaklığının üstüne çıkalım. Kafaları karıştırmaya gerek yok, yaptığım ve genel olarak da faydasını gördüğüm usul; normal su verme sıcaklığına çıkarıp bir 10 dakika kadar beklemek bu sıcaklıkta ve daha sonra kenara alıp kendi halinde soğumaya bırakmak. Zaten 590 dereceden sonra hızlı soğutsanız da çeliğe çok fazla bir etkisi olmayacaktır.

   

[Şeref Acar]

  Takip!!!

Selçuk abi zımpara-eğe sürtünce mavili morlu
renkler görülüyor sıcakken ama hem güvenlik
hem de bıçağa zarar vermemek için ekstra
dikkatli davranmak gerekir.

[selcuk.eren]

İlgiden dolayı teşekkür ederim. Eğer 1. Görüş atmasyon ise sıkıntı büyük. Çünkü bilhassa dövme işlerde normalizasyon şart. Bunu bir kaç bıçak ve maç et kırarak tecrübe ettim. Eğer atmasyon ise bir çok kişi normalizasyon yapmadan devam ediyor demektir.

[Soytürk Dönmez]

İlgiden dolayı teşekkür ederim. Eğer 1. Görüş atmasyon ise sıkıntı büyük. Çünkü bilhassa dövme işlerde normalizasyon şart. Bunu bir kaç bıçak ve maç et kırarak tecrübe ettim. Eğer atmasyon ise bir çok kişi normalizasyon yapmadan devam ediyor demektir.

    Formu takip edenlerin normalizasyon yapmadan su vereceklerini sanmıyorum. Su verme sıcaklığında biraz demleyip kenara alarak kendi halinde soğumaya bırakmak işi kotarır  Daha sonra su verme işlemini yaptınız mı sorun olmayacaktır. Ha bu  işlemlerden sonra demek değildir ki bıçağınız kırılmayacak , kırım her zaman olası bir durum ve bizim gerçeğimiz 

[selcuk.eren]

Peki, forumdaki bilgilerden bir çıkarım olarak, normalizasyon un en önemli noktası yani özü olduğunu düşündüğüm 300 C lerde ani soğutmanın zannettiğim kadar bir önemi yok mudur?

[selcuk.eren]

Tekrar okudum. 300 C lerde suya sokulur veya sokulmaz bir şey fark etmez, diyor. Tamamdır. Saygılar.

[sefaçabuk]

Öncelikle daha önce bu konuya yönelik benim derlediğim bilgilerin olduğu şu başlığı https://www.bicaksanati.com/forum/index.php?topic=76.msg918#msg918
okuyup buna göre konuşmakta yarar var. Bu başlıktaki Normalize tavlamasını aynen kopyalayıp yapıştırıyorum.

NORMALİZE TAVLAMASI
Normal tavlama, çeliğin faz dönüşüm sıcaklığında ( A3 veya Acm nin üzerinde) ısıtılması ve sonra havada soğutulması olarak tanımlanır. İyi bir normalize tavlama işlemi şunları gerektirir,
1.   ferritin östenite dönüşebileceği uygun sıcaklık.
2.   faz dönüşümünün tüm yapıda eşit gerçekleştirilmesi için bu sıcaklıkta yeteri kadar bekletme
3.   oda sıcaklığında ve durgun bir havada kendi halinde soğutma.
Normal tavlama ile çeliğin havada su vererek sertleştirilmesi karıştırılmamalı. Normal tavlamada elde edilen normal perlitik yapı, havada sertleştirmede elde edilemez. Havada su vererek sertleştirme martensitik yapı içerir.
Normalize tavlaması aşağıdaki amaçlar için yapılır
1.   döküm parçaların, kalıp içinde yavaş soğumasından kaynaklanan yapı kusurlarını düzenlemek.
2.   mekanik işlenebilirliği iyileştirmek.
3.   mekanik özellikler kazandırmak
4.   daha sonra uygulanacak sertleştirme işlemleri için taneleri küçültmek ve mikroyapıyı homojen hale getirmek.
Normalize tavlama sıcaklığı, tam tavlama ve küreselleştirme sıcaklığından 20-50 derece daha yüksektir. Döküm parçalar, kum kalıplarda yavaş soğudukları için, kaba dendritik yapıya sahip olur. Sıcaklık artışıyla bu yapı bozulur ve ince taneli yapı oluşur. Döküm parçalarda normalize tavlamayla daha homojen ve ince taneli yapı elde edilmiş olur. Yalın karbonlu çeliklere ve az alşımlı çeliklere her zaman normalize tavlaması uygulanmalıdır.
Normalize tavlamasında soğuma hızı, tam tavlama ve küreselleştirmedeki soğuma hızlarından daha yüksektir. Bu özellik, çeliğin daha ince taneli perlit bölgeciklerine sahip olmasını sağlar. Aynı zamanda hızlı soğumayla tene sınırları boyunca karbür ağı meydana gelmez. Böylece çelik, diğer tavlamalara göre daha sert ve daha dayanıklı olur. Bunun için orta ve yüksek karbonlu çeliklerde normalize tavlaması son işlem olabilir.


Burada bize anlatılanları tek tek açalım ( ilgili başlıktaki diyagramı daha okunaklı ve net olanla değiştirdim)  öncelikle belirtelim, normalizasyon işlemi, yalın karbonlu çelikler ve/veya az alaşımlı karbon çeliklerine uygulanan bir yöntem, yüksek alaşımlı takım çeliklerinde uygulandığında ve bekleme süreleri uzun tutulduğunda bir dizi başka sorunlar olası ( karbür oluşumu veya tane sınırlarında sementit ağları oluşumu, vs)
Ne deniyor, "A3 veya ACM çizgisinin üzerindeki bir sıcaklıkta", diyagramdan baktığınızda bu sıcaklığın yaklaşık 780-800 dereceler olduğunu görürsünüz, bu sıcaklığın biraz üzerindeki bir sıcaklıkta normalizasyon işlemi yapabilirsiniz, örneğin 820.
Normalizasyonda kişisel önerim, işlemin en az bir kez yapılmasıdır. İki kez yapılması bir kez yapılmasından daha iyidir ( üç, ikiden de iyidir)
Soğutma yavaş olmamalı, olursa, özellikle yüksek karbonlu ve alaşımlı çeliklerde tane sınırlarında karbür ( özellikle sementit ağı) ağı  meydana gelme olasılığı var. Eğer normalizasyon sonrasında mekanik işlem yapılmayacaksa bunun da çok fazla önemi yok açıkçası.
Kendi halinde soğutmaya bıraksanız olur ama kişisel uygulamam, karanlık ortamda malzemenin rengi artık siyah olmuşsa suya daldırıyorum,  bu şekilde yapıldığında çarpılma olasılığını daha az gözlemledim. Ama size kalmış bir şey.
Söyleyeceklerim bunlar, en yalın ve basit hali budur.

[selcuk.eren]

Teşekkür ederim hocam.

[Şeref Acar]

Normalizasyonun her aşamasında
(üç kollu-iki kollu yada tek) oda sıcaklığına
inmek şartmıdır?

[sefaçabuk]

Çok zorunlu bir durum değil, 200 derecenin altına düşmek yeterli.

[Selim Atalay]

Madem soru soruyu açıyor.Ben de sorayım.Hocam ben çeliği anti manyetik hale gelinceye kadar ısıtıyorum.Daha doğrusu renk yavaş yavaş portakallaşmaya başlayınca çekiyorum.Çok fazla bekletme şansım olmuyor genelde uygun sıcaklıkta olduğunu düşününce ocaktan alıp örsün üzerine koyuyorum.Bazen elle salladığımda oluyor.Bir sefer (üçlü uygulayınca iki bıçakta beş altı sefer deneme şansı oluyor) çabuk soğusun diye renk kaybedince yağa sokmuşluğum da var.Neredeyse üç uygulama arka arkaya yaklaşık yarım saatte yapılmıştı hatta bir de üzerine ocak yanıyorken hadi suyunu da  vereyim dedim.Herhangi bir ideal süre var mı uygulamalar arasında.Çeliğin bir gün dinlemesinin veya normalize X2 veya normalize X3 sonra hop ısıl işlem olmasının bir farkı var mı.

İki türlü de denedim ama şu an denemelerin yanılma kısmında değilim.Acemi şansı diyelim.

Bir de hocam bu derece azaltarak( 800- 500-350 gibi) normalizasyon yapma işlemi gerekli mi veya gerekliyse nerede gerekli.Bana karmaşık görünmüştü.Gerçi eskiden bir kere su verme sıcaklığına getirmek yeter üç kere normalizasyon yap kim bilir ne kadar süre diyordum.En fazla yarım saat kırk beş dakika sürüyormuş 

[sefaçabuk]

Madem soru soruyu açıyor.Ben de sorayım.Hocam ben çeliği anti manyetik hale gelinceye kadar ısıtıyorum.Daha doğrusu renk yavaş yavaş portakallaşmaya başlayınca çekiyorum.Çok fazla bekletme şansım olmuyor genelde uygun sıcaklıkta olduğunu düşününce ocaktan alıp örsün üzerine koyuyorum.Bazen elle salladığımda oluyor.Bir sefer (üçlü uygulayınca iki bıçakta beş altı sefer deneme şansı oluyor) çabuk soğusun diye renk kaybedince yağa sokmuşluğum da var.Neredeyse üç uygulama arka arkaya yaklaşık yarım saatte yapılmıştı hatta bir de üzerine ocak yanıyorken hadi suyunu da  vereyim dedim.Herhangi bir ideal süre var mı uygulamalar arasında.Çeliğin bir gün dinlemesinin veya normalize X2 veya normalize X3 sonra hop ısıl işlem olmasının bir farkı var mı.

İki türlü de denedim ama şu an denemelerin yanılma kısmında değilim.Acemi şansı diyelim.

Bir de hocam bu derece azaltarak( 800- 500-350 gibi) normalizasyon yapma işlemi gerekli mi veya gerekliyse nerede gerekli.Bana karmaşık görünmüştü.Gerçi eskiden bir kere su verme sıcaklığına getirmek yeter üç kere normalizasyon yap kim bilir ne kadar süre diyordum.En fazla yarım saat kırk beş dakika sürüyormuş 

Renk kaybolunca yağa değil suya da soksan olur, sorun olmaz. Uygulamanın hepsi bu , soğuma gerçekleşir gerçekleşmez hemen diğerine geçilebilir, hiç bir sakıncası yok. Hemen ardından da su verme işlemine geçilebilir, yine sakıncası yok.
Kademeli normalizasyon benim uyguladığım bir şey değil, veya aradaki farkı farkedemedim diyelim. En fazla iki kez aynı sıcaklıkta normalizasyon yapıyorum o kadar.

[Şeref Acar]

Sefa hocam teşekkürler

Bir konu da ocak kaynağı ile ilgili
bir başlık yapsak nasıl olur? Hangi çelikler
ocak kaynağına olumsuz yanıt verir?
Hangi paslanmazlar ocak kaynağı tutar?
Hangi malzeme hangi asitte nasıl kontrast
verir?
Ustalarımızın tecrübeleri ile birşeyler
derleyebilirmiyiz?

[sefaçabuk]

İyi olur Şeref, daha önce açılmış böyle bir başlık var https://www.bicaksanati.com/forum/index.php?topic=2067.0 o başlık canlandırılabilir, sonuçta genel bilgiler.