Dilimizde "hidden tang" için "gizli kuyruk" ve "full tang" için de "pırazvana" terimi kullanılır.
... Ancak "balçak" anlamı tercüme hatalarından ileri gitmez.
... Tarih dersi vermeye çalışmıyorum ancak "pırazvana" 1000 yılı aşkın süredir Türkçe'de yer alan sözcükler arasındadır
Sandviç sözcüğünün de Türkçe'ye gelişini detaylı açıklamama gerek var mı bilmiyorum; ancak farklı türden maddenin (bu örnekde metal ve ahşabın) yapı ve imalatda kullanılırken sandviç teriminin kullanıldığına hepimiz şahit olmuşuzdur. Aynı şekilde "sandviç kabzeyi" ben uydurmadım; hem Türkçe hem de yabancı literatürde kullanıldığına şahit oldum.
dilimize tercüme edilecek kelimeler üzerinde çalışma yaparken, "kıyas" metodu da bize ışık tutacaktır. hidden tang ifadesine hidden kelimesinin işaret ettiği anlamdan yola çıkarak gizli kuyruk diyebiliyorsak, full tang ifadesine de gayet normal olarak "tam kuyruk" diyebilmeliyiz. yani "tam kuyruk" ifadesini kullanmak bu kıyas usulü gereğince bizi bir yanlışa sevk etmiş olmayacaktır.
pırazvana kelimesini internet kaynakları üzerinden hızlıca araştırdığımda karşıma tam olarak bizim "balçak" dediğimiz kısım çıktı.
"Kılıç, bıçak gibi kesici âletlerde, eskiden kullanılan bıçak şeklindeki kalemtıraşlarda mâdenle sapın birleştiği yere konan ve kesici kısmı sapa bağlayan mâdenî bilezik: Yeşil saplı, gümüş pırazvanalı kalemtıraş, dânesi 8 akçe (1640 Narh Defteri). Sanatkârlar kalemtıraşa pirinçten, gümüş ve altından olmak üzere adları yazılı damgaları parazvanaya yakın yerlere koyarlardı (Mehmet Z. Pakalın’dan)." (kaynak:
http://www.lugatim.com/s/PIRAZVANA )
burada eğer bir sorun olduğunu düşünürsek daha detaylı olarak eski lügatlerden de kontrol etme imkanı bulabilirim. ama önce buradaki tercüme hatasının ne olduğunu anlamam gerekiyor? neden hatalı bir tercüme balçak? eğer öyleyse bizler yaklaşık 10 yıldır ciddi bir terminoloji hatası yapıyoruz. detaylarıyla öğrenmek isterim açıkcası.
pırazvana kelimesinin bin yıldır dilimizde kullanılıyor olması demek, bizim yıllardır tam kuyruk diyerek bir yanılgı içerisinde olduğumuz anlamına gelmez. "ana" kelimesi de bin yıldır dilimizde var ama kullanım yeri ve işaret ettiği şey farklı. konumuz kelimenin kaç yıldır diimizde olduğu değil, hangi amaçla, neyi işaret etmek için kullanıldığı.
sandviç kelimesi ise tdk'da şu şekilde açıklanmış: "İki ince ekmek dilimi arasına tereyağı, peynir, sucuk vb. konularak hazırlanan yiyecek" ve isim olarak tanımlanmış bu kelime. yani bir sıfat olarak kullanımı mevcut değil. ve fakat sizin de işaret buyurduğunuz gibi çeşitli mecralarda "araya konmuş olma" durumunu ifade etmek için "sandviç gibi..." dendiğine ben de şahit oldum. ne yazık ki güzel dilimizde sadece isim olarak kullanılan bazı kelimeler zaman zaman terim olarak da kullanılmaya çalışılıyor. bu eğilim eskiden çoğunlukla argo alanında görülürken maalesef özellikle 2000 li yıllarda farklı sektör ve alt kültürlere de sirayet etmiş durumda.
kelimenin işaret ettiği yiyecek olan sandviç ile bir bıçak kabzasındaki uygulama/metot arasında o kadar büyük farklar var ki... eğer böyle farklılıkları göz önüne almayacak olursak, deftere veya kitaba da sandviç diyebiliriz mesela. ya da bir cüzdana. ki burada parçaların birbirleriyle birleşmiş olması durumu kast ediliyorsa eğer, tost gibi demek bence sandviç gibi demekten daha doğru olacaktır. zira tost gibi ifadesi bütün parçaların bir araya gelerek neredeyse birleşmesine işaret etme potansiyeli taşırken, sandviç, sizin de iyi bildiğiniz gibi içindeki parçaları hiçbir şekilde birbirine bağlamaz, her unsur serbesttir. biz kabzada elbette parçaların sandviç gibi serbest değil, tost gibi "yapışık" olmasını arzu ediyoruz. en başından beri hem de... ki düşündükçe aklıma daha bir çok fark geliyor, sandviçtense tostun daha uygun bir "terim" olacağı hususunda.
yanlış anlamayın lütfen, etimoloji veya kavram dersi vermeye çalışmıyorum. sadece kelimeleri önemseyen bir yapım var. yabancı literatürü doğru bir türkçe ile dilimize aktarmak için bu forumda ciddi yazışmalar, tartışmalar, fikir alışverişleri yaşandı. yabancı bir terimi dilimize aktarırken hata yapmamak hemen hepimizin hassasiyeti.
tıkanıklık yaşadığım hususlarda vereceğinizi açıklayıcı cevabınız için şimdiden teşekkür ederim.
14 Yanıt
748 Gösterim