Yiyecek, içecek ile temas edicek ağaç seçimi nasıl yapılmalı

[Volkan Altınbaş]

Merhaba,

Tamamen amatör olarak devam ettiğim hobimi daha doğru bir şekilde devam ettirmek adına sizlere bazı sorularım olacak. Amatör olduğum için sorularımda amatörce olabilir kusuruma bakmayın.

Ülkemiz sınırları içinde genel olarak kaşık, bardak, tabak vb. yiyecek ve içerek ile temasa geçicek olan ahşap malzeme seçiminde bildiğim kadarıyla özellikle sıkı dokusu nedeniyle en çok tercih edilen ağaç türleri Şimşir, Huş ve Kayın. Azda olsada Gürgen ve Kestane ağaçıda mevcut. Ayrıca Kiraz (Bebekler için diş kaşıyıcı), Davurga (Koca Yemiş) (Kaşık yapımı), Defne ağaçlarının (Kuksa vb.), Çam (Hangi türü olduğunu bilmesemde bir belgeselde su şişesi yapıldığını görmüştüm) için kullanıldığını biliyorum. Bu ağaçların en önemli benzerlikleri sıkı dokulara sahip olması ve bu nedenlede ağaç içine sıvı girişini güç hale getirmesinin yanında ağacın özündeki tadıda yemeklere aktarmadığı konusunda kulaktan duyma bilgilerim var. Ve tabi önemli noktalardan biride bakteri oluşumu ve ağacın yıllara karşı dayanıklılığı. Fakat bu bilgilerin çoğu internet araştırmalarım ve kulaktan duyma bilgilerden ibaret.

Aklımdaki sorular şunlar?

* Sıkı dokulu ağaçlar tercih ediliyor fakat bildiğim sıkı dokuya sahip yazdığım liste dışındada bir çok ağaç mevcut (Meyva ağaçları vb). İşlemesi kolay ve çabuk yıpranacak yumuşak ağaçlar dışında (Ihlamur, Dut vb.) neden belli başlı ağaçlar tercih edilmekte?

* Bu tercihler yapılırken ağacın sıkı dokusu yanında yemeğe yada sıvıya tadının geçmemesi bu tercihlerin nedenlerinden birimidir? Bazı insanlar özellikle bu tadın içtiklerine geçmesini isteyebilirler ama ne kadar sağlıklıdır bunu bilmiyorum.

* Bakteri oluşumu sadece çatlaklar nedeniyle yemek vb. atıkların ağaç içinde yer alması ve üremesi ile gerçekleşmesi dışında yollar mevcut mu? Örneğin sıvı içeceklerin ağaç tarafından bir miktar emilmeside bakteri oluşuma etki eden bir faktör müdür?

* ağaç işlendikten sonra yapılacak koruma işlemleri (Zeytinyağı sürmek, Keten tohumu yağı kullanmak vb.) her ağaç için aynı şekilde işlemiyor mu? Yumuşak ağaçların korucuyu maddeleri emip sonra dışarı verdiklerini duydum ama sıkı dokulu ağaçlar içinde bu geçerli oluyor mu?

* Tomruk olarak bir şekilde muhafaza edilmiş ağaçlar maximum ne kadar süre sonra işlenmeye başlanmalı? Ağacın cinsine göre bu süre değişim gösteriyor mu? İşlenecek bölgede çatlak olmadıktan sonra işlemesi zorlaşsa bile uzun süre beklemiş ve belli bir kuruluk düzeyine gelmiş ağaç kullanımı ne kadar doğrudur?

Daha bir çok sorum mevcut fakat konuyu daha fazla uzatmadan burada kesiyorum  Yiyecek, içecek temas edicek ağaç Cevaplarınız için şimdiden çok teşekkür ederim.

[orkunaydin350]

Merhaba Volkan bey;

Sorularınızın hijyenik bölümü için malesef cevap veremeyeceğim fakat birkaç noktada sizi bilgi verebilirim.

...Çam (Hangi türü olduğunu bilmesemde bir belgeselde su şişesi yapıldığını görmüştüm) için kullanıldığını biliyorum. Bu ağaçların en önemli benzerlikleri sıkı dokulara sahip olması ve bu nedenlede ağaç içine sıvı girişini güç hale getirmesinin yanında ağacın özündeki tadıda yemeklere aktarmadığı konusunda kulaktan duyma bilgilerim var.

Çam işlemesi kolay ve ülkemizde kolay bulunan bir orman ürünü. Fakat söylediğiniz gibi sıkı bir dokusu yok. Kavaktan sonra muhtemelen en yumuşak ağaç türlerinden biri. Çok eski değil, ben de küçükken çam ağacından yapılmış bir sürahiden su içmiştim. Babam ve dedem marangoz olduğu için atölyede kullanmak üzere kendilerine çam ağacından su kabı yapmışlardı. Fakat ağaç tadı, çok rahatsız etmese de, suya geçiyordu:) Benim tahminimde çam tercih edilmesinin sebebi yaygın oluşu ve kolay işlenebilir olması. Sağlamlık ve suyun tadını etkilemeyecek bir seçim yapmak gerekirse bence ilk sırayı şimşir alırdı.(suya atıldığında dibe batar...)

İşlemesi kolay ve çabuk yıpranacak yumuşak ağaçlar dışında (Ihlamur, Dut vb.) neden belli başlı ağaçlar tercih edilmekte?

Dut çok sert bir ağaçtır. Özellikle orta kısımdaki sarı ve hareli alan, ters ve dikine gelen dokularla, desenlerle doludur. Rendelemenin hiçbir seferinde tam pürüzsüz bir yüzey elde edemezsiniz. Zımpara şarttır.

* Tomruk olarak bir şekilde muhafaza edilmiş ağaçlar maximum ne kadar süre sonra işlenmeye başlanmalı? Ağacın cinsine göre bu süre değişim gösteriyor mu? İşlenecek bölgede çatlak olmadıktan sonra işlemesi zorlaşsa bile uzun süre beklemiş ve belli bir kuruluk düzeyine gelmiş ağaç kullanımı ne kadar doğrudur?

Genel olarak kuruduktan sonra işlenmeye başlayabilir. Fakat ne kadar kuruması gerekiyor derseniz, olabildiğince çok:) Ağaç tomruk olarak yıllarca kurutulsa bile kereste olarak biçildikten sonra bile çalışabilir.(eğilebilir, atabilir, dönebilir...) Ağacın nihai işleme geldikten sonra çalışmaması için çok iyi kuruması gerekir ki buradaki çok iyi göreceli bir kavram. Dediğim gibi bekleyebildiğiniz kadar beklemelisiniz. Enstrüman yapımında bile gün geçtikçe yeni teknikler geliştirilmektedir. Eskiden yaygın olan fırınlama tekniğinden sonra şimdi "roasted" ve "baked" denen közleme tekniği kullanılmaktadır.

http://www.colesblocksco.com/

http://www.harmonycentral.com/forum/forum/guitar/acapella-41/1109645-

http://lumberjocks.com/topics/52092

[Volkan Altınbaş]

orkunaydin350 bilgilendirme için teşekkür ederim.

[omer.efe]

merhaba..

epey zamandır kuksa (çamçak) ve kaşık yapımıyla ilgileniyorum..
kuksa ve kaşık özelinde edindiğim fikirler kabaca şöyle;

çam ağacını elde (oyma bıçağıyla) işlemek çok zor.. iş bittikten sonra çalışıyor, dönüyor..
ceviz elde oymak için epeyce sert fakat sonuç bence tatminkar.. ceviz yağıyla güzel bir iş oluşuyor..
kayın ağacı (gürgen) elde işlemek için, sert olmasına rağmen, iyi bir ağaç.. zımparadan sonra çok beğeniyorum.. ancak yağ uygulaması (zeytinyağı, ceviz yağı) dokusunu ve rengini dramatik biçimde değiştiriyor..
kiraz ve elma ağaçlarından kaşıklar yaptım.. iki renkli olmaları çok hoş.. kiraz biraz zor geliyor bana..
ve büyük aşkım zeytin.. kokusu, dokusu ve desenleriyle hayranıyım.. ilk bi kaç kez illa ki tad-koku veriyor dışına..
gevrek bir ağaç, kırılgan..

ağaç kurutma konusunda pek çok amatör yöntem denedim, denemeye devam ediyorum..
kütüklerin kesim yerlerini ahşap tutkalıyla mühürleyip yaylada, kuytu bir yerde kurumaya bırakıyorum..
kesimden sonra üzerinden 2 sene geçen zeytinlerimin içleri hala nemli..
 

[Volkan Altınbaş]

Ömer takipçilerinden biriyim ve çalışmalarını beğenerek izliyorum. Çam ağacı örneği aslında kötü bir örnek oldu. Genel olarak yetiştiği bölgeye ve cinsine göre sertlik dereceleri farklılık göstersede yiyecek ile temas eden ürünlerde kullanıldığını pek görmedim.

Ceviz ve zeytin ile çalışma fırsatım olmadı hiç fakat ikiside çalışmayı istediğim ürünler. Özellikle bu sene Asos bölgesinde yaptığım kısa tatilde devrilmiş bir zeytin'i parçalara ayırmaya kalktığımda ne kadar sert bir ağaç olduğunu, kokusunun güzelliğini ve ateşe karşı dayanıklılığını gördüğümde bir kez daha hayran kalmıştım. Düzgün bir kütük bulamadığım için çalışma şansım olmadı.

Deniz tutkalı ile mühürleme konusu kafama çok yattı. Benim bildiğim yöntemler arasında ağaç kesildikten sonra ateş ile mühürleme ve tam hammadesini bilmediğim bir boya sürme işlemi vardı.

Peki bakteri oluşumu konusundaki fikirlerin neler. Bunuda öğrenmek isterim açıkcası.

merhaba..

epey zamandır kuksa (çamçak) ve kaşık yapımıyla ilgileniyorum..
kuksa ve kaşık özelinde edindiğim fikirler kabaca şöyle;

çam ağacını elde (oyma bıçağıyla) işlemek çok zor.. iş bittikten sonra çalışıyor, dönüyor..
ceviz elde oymak için epeyce sert fakat sonuç bence tatminkar.. ceviz yağıyla güzel bir iş oluşuyor..
kayın ağacı (gürgen) elde işlemek için, sert olmasına rağmen, iyi bir ağaç.. zımparadan sonra çok beğeniyorum.. ancak yağ uygulaması (zeytinyağı, ceviz yağı) dokusunu ve rengini dramatik biçimde değiştiriyor..
kiraz ve elma ağaçlarından kaşıklar yaptım.. iki renkli olmaları çok hoş.. kiraz biraz zor geliyor bana..
ve büyük aşkım zeytin.. kokusu, dokusu ve desenleriyle hayranıyım.. ilk bi kaç kez illa ki tad-koku veriyor dışına..
gevrek bir ağaç, kırılgan..

ağaç kurutma konusunda pek çok amatör yöntem denedim, denemeye devam ediyorum..
kütüklerin kesim yerlerini ahşap tutkalıyla mühürleyip yaylada, kuytu bir yerde kurumaya bırakıyorum..
kesimden sonra üzerinden 2 sene geçen zeytinlerimin içleri hala nemli..

[omer.efe]

kuksa ve kaşık gibi gıdayla temas eden ağaç malzemelerle ilgili temizlik ve dezenfekte önerim sirkedir..
deterjan kullanımına kesinlikle karşıyım.. kullanım sonrası temiz suyla iyice durulayıp sirkeyle girişmek ve ardından yeniden durulamak işe yarar diye düşünüyorum..
bir de %3'lük hidrojen peroksit bakteri falan bırakmaz, öldürür ama %3.. daha fazlası değil..

[altugbalamur]

Çam ağacı hakkında tüm yazılanlara katılmakla birlikte ekleyeyim:
Çam bardak kullanmayı çok seviyorum. Orkun abinin bahsettiği o tattan ben zevk alıyorum. Ama sadece soğuk içeceklerin kullanımına uygundur çam. Sıcakla temas halinde çatlama sorunu kaçınılmaz oluyor hele ki kaşık, kuksa gibi incelen yuzey bulunan kisimlarda.
Ayriyetten de reçineli bir ağaç olduğundan zamanla kusma yapiyor. Siz kurudu saniyorsunuz, ara ara gene o siviyi atiyor. Bu da vernikleme, yaglama gibi saklama bicimlerini zorlastiriyor. Onun disinda ben çamla çalismayi cok seviyorum. Guzel desen veriyor, islemesi kolay, hos kokuyor, ucuz, hemen her zaman temini mumkun. Bir de sonucta vatanimizin mahsuludur, bizden bir seydir. Bicak kutusu yapiminda ilk tercihlerim arasindadir. Ceviz islemesi biraz daha zahmetli, daha pahali ancak avantajlari fazla olan bir agac. Suda donme yapmaya megili yuksek. Su yollarinin gidis yonu iyi degerlendirilmelidir. Ceviz çok "joker" bir agactir hemen her yola gelir.
Suya dayanim, isleme kolayligi ve desen kriterleri içerisinde en başarili buldugum ise birmanya tik agacidir. Bu trilyonluk ahsap yatlarin yapiminda kullanilir. Su dayaniminda hic bir agac yanina yaklasamaz. Dezenfekte icin ben limon tuzu sirke karisimi kullaniyorum
Ancak birmanya tikinin de temini oldukca zor. En pahali endustriyel agaclardan birisidir.
Bir sekilde elde edebilirseniz mutlaka denemenizi oneririm.